patriarcha

patriarcha

[łac. < gr.],

religiozn.:

1) w Nowym Testamencie i apokryfach nazwa ojców Izraela: Abrahama, Izaaka, Jakuba oraz jego 12 synów; w szerszym znaczeniu — nazwa praojców biblijnych od Adama do Noego i od Noego do Abrahama;

2) we wczesnym chrześcijaństwie godność biskupów w najważniejszych ośrodkach chrześcijańskich; Sobór Konstantynopolitański IV (869–870) ustalił kolejność patriarchów według godności (Rzym, Konstantynopol, Aleksandria, Antiochia Syryjska, Jerozolima);

3) najwyższa godność duchowna i tytuł zwierzchnika niektórych starożytnych Kościołów wschodnich (np. koptyjskiego), ważniejszych Kościołów unickich (np. maronickiego, melchickiego) oraz prawosławnych Kościołów autokefalicznych, które noszą nazwę patriarchatów;

4) w katolicyzmie łaciński tytuł honorowy niektórych biskupów, np. Akwilei (później Wenecji), Lizbony, Toledo, Goa;

5) protoplasta rodu, głowa rodu;

6) czcigodny starzec.