ogień
 
Encyklopedia PWN
ogień,
ogół zjawisk towarzyszących niektórym silnie egzotermicznym reakcjom chemicznym, głównie spalaniu (płomień).
Najstarsze ślady użytkowania ognia znajdujemy już w dolnym paleolicie (np. przepalone kości odkryte w jaskiniach Zhoukoudian). Ogień stał się podstawą bytu człowieka pierwotnego — wygaśnięcie ognia decydowało często o losie hordy i jedynie ponowne zdobycie ognia ratowało ją przed zagładą. Z czasem człowiek nauczył się rozniecać ogień, początkowo przez mechaniczne pocieranie 2 kawałków suchego drewna, później przez krzesanie hubki lub krzesiwa. Wokół ognia koncentrowało się życie rodziny, a nad domowym ogniskiem czuwały liczne bóstwa opiekuńcze (np. Hestia u Greków, Westa u Rzymian). Walka o ogień stała się zapewne źródłem mitów o bohaterze, który wykradł go bogom (np. grecki Prometeusz, gruziński Amirani). Pierwotny strach przed ogniem z czasem ustąpił częściowo miejsca czci dla ognia jako bóstwa (np. Agni w hinduizmie, Reszef u Fenicjan, Hefajstos u Greków i Wulkan u Rzymian, Xiuhtecutli u Azteków). Również w religiach monoteistycznych ogień stał się wyrazem boskiej wszechpotęgi (Jahwe ukazywał się Mojżeszowi w postaci ognia) i mocy karzącej (ogień piekielny). Kult ognia zaciążył również na światopoglądzie niektórych filozofów starożytnych: Heraklit z Efezu uważał ogień za podstawową zasadę rzeczywistości (arche). Z żywiołową potęgą ognia była związana wiara w jego oczyszczającą moc — zapobiegał złu (stąd u ludów rolniczych zwyczaj rozpalania wiosną ognia na polach). W krajach słowiańskich relikty kultu ognia przetrwały m.in. w zwyczaju rozpalania go w noc świętojańską.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia