nauki pomocnicze historii

nauki pomocnicze historii,

tradycyjna nazwa nauk pomocnych przy badaniu autentyczności źródła historycznego i jego krytycznej ocenie;

w Polsce pojęcie i zakres nauk pomocniczych historii określił J. Lelewel (Nauki dające poznawać źródła historyczne 1822); nazwę nauki pomocnicze historii wprowadził T. Sickel i objął nią dyscypliny historyczne: chronologię, dyplomatykę, genealogię, heraldykę, numizmatykę, paleografię, sfragistykę. Do nauk pomocniczych historii są także włączane, głównie ze względu na źródła nowożytne: archiwistyka i archiwoznawstwo, bibliologia, demografia historyczna, kryptografia, metrologia historyczna, statystyka i in.; niektóre z nich, jak np. numizmatyka czy bibliologia, początkowo usługowe dla historyków, stopniowo wykształciły własne zadania badawcze i stały się samodzielnymi dyscyplinami naukowymi. O zakresie i zastosowaniu nauk pomocniczych historii decyduje ich praktyczna przydatność dla badaczy; do tradycyjnych zadań nauk pomocniczych historii należały głównie: ewidencja, systematyzacja, odczytanie, badanie autentyczności i krytyczna ocena cech źródła; w nowszych badaniach źródło historyczne jest poddawane badaniom jako fakt podobny innym faktom historycznym, zaciera się więc granica między naukami pomocniczymi historii a metodą badań historycznych.