murarstwo
 
Encyklopedia PWN
murarstwo,
umiejętność wznoszenia budowli murowanych z kamienia lub cegły z użyciem (lub bez) zapraw wiążących.
Sztukę ciosania kamienia i konstruowania z niego budowli pierwsi opanowali Egipcjanie w IV tysiącleciu p.n.e. Udoskonalone przez starożytnych Greków, a zwłaszcza Rzymian, murarstwo stało się podstawą europejskiego budownictwa i architektury w średniowieczu i czasach nowożytnych, aż do wprowadzenia XVIII–XIX w. konstrukcji żeliwnych i stalowych oraz rozpowszechnienia betonu. Rzymskie tradycje murarstwa przejęli także Bizantyńczycy oraz kraje islamu. Niezależnie od kręgu śródziemnomorskiego i europejskiego murarstwa rozwinęło się również w innych cywilizacjach: w Indiach — np. budowle Harappa i Mohendżo Daro (2500–2000 p.n.e.), w Chinach, gdzie wzniesiono największą budowlę murowaną świata, Chiński, Wielki Mur (budowany od V w. p.n.e.), w prekolumbijskiej Ameryce — budowle Majów (od IV w. p.n.e.), Indian Pueblo w Chaco Canyon (połowa XI w.) i Bandelier (XIII w.), w Czarnej Afryce — Wielkie Zimbabwe (XI–XV w.). Pierwsze wiadomości o organizacji rzemieślników murarzy pochodzą z praw longobardzkich (643), jednak stowarzyszenia murarzy rozwijały się dopiero od XI w.; pierwszy statut murarzy pochodzi z Wenecji z 1271, z tegoż czasu — statut murarzy w Paryżu.
W Polsce murarstwo znano od schyłku X w., gdy wraz z wprowadzeniem chrześcijaństwa zaczęły powstawać pierwsze murowane budowle: kościoły i palatia książęce. Pierwsi murarze byli zakonnikami lub rzemieślnikami ściśle związanymi z instytucjami kościelnymi; świeccy wolni murarze pojawili się prawdopodobnie ok. połowy XIII w.; dużą rolę odgrywali murarze cudzoziemcy, zwłaszcza Niemcy i Włosi. Cechy murarzy zaczęły powstawać w Polsce i na Śląsku w końcu XIV i w XV w. (Wrocław i Gdańsk 1475, ale już w XIV w. działały tam bractwa religijne murarzy; Kraków 1512, ale początki cechu sięgają tam zapewne XV w.). W średniowieczu i częściowo jeszcze w czasach nowożytnych murarstwo obejmowało nie tylko umiejętność ciosania kamienia i murowania, ale także projektowanie budowli i organizację robót budowlanych. W późnym średniowieczu we Włoszech wyodrębniła się funkcja architekta projektanta i przedsiębiorcy budowlanego (w Polsce dopiero w XVII w.). Od XVIII wieku murarstwo zostało ograniczone wyłącznie do rzemieślniczych umiejętności murowania z cegły lub kamienia, tracąc uprzedni charakter twórczy.
Bibliografia
K. Malinowski Muratorzy wielkopolscy drugiej połowy XVII w., Poznań 1948;
A. Wyrobisz Budownictwo murowane w Małopolsce w XIV i XV wieku, Wrocław 1963;
J. Gimpel Jak budowano w średniowieczu, Warszawa 1968.
D. Knoop, G.P. Jones The Medieval Mason. An Economic History of English Stone Building in the Later Middle Ages and Early Modern Times, Manchester 1949;
Z.G. Redstone Masonry in Architecture, New York 1984.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia