mur

mur

[niem. < łac.],

konstrukcja budowlana jednorodna lub wielowarstwowa, wykonana ręcznie, tj. murowana z drobnowymiarowych elementów murowych łączonych zaprawą, klejem, łącznikami mech. (np. klamry, kołki, kotwy) lub zestawianych „na sucho”.

M. charakteryzują: a) lico, czyli zewn. powierzchnia (surowe lub obrabiane, malowane, okładane, tynkowane); b) wiązanie m. — podstawowy układ elementów podlegający pewnym zasadom rozmieszczenia, np. wiązanie pospolite, krzyżykowe (weneckie), pol. (got.), forteczne; c) wątek — rysunek spoin na licu m., właściwy dla danego wiązania: np. wątek wendyjski — najdawniejszy na ziemiach pol., wątek pospolity, krzyżykowy. Pierwotne m. wznoszono z błota, mułu albo gliny, kamienia, później z cegły. Technika murowania z obrobionego kamienia rozwinęła się w staroż. Egipcie. Rzymianie od III w. p.n.e stosowali pierwsze betony, monolityczny korpus licowano — np. m. opus emplectum; w budowlach rom. przeważały m. kamienne, w okresie gotyku dominowały m. ceglane; w czasach nowoż. stosowano rustykę i boniowanie, w m. ceglanych — nowe rodzaje wątków (np. krzyżowy, hol.), coraz częściej występowały m. tynkowane. W Polsce najstarszą znaną budowlą murową są skrzynie grobowe z poł. I tysiącl. p.n.e. Obecnie m. licuje się cegłą, stosuje się okładziny kam. i kolorowe tynki. Szczególne znaczenie hist. i symbol. mają: Wielki Mur Chiński, mury Jerycha, mur berliński.