marszałek
w średniowieczu jeden z najwyższych urzędników dworskich;
[czes. < niem.],
marszałek
Encyklopedia PWN
w Polsce znany od XIII w., od XIV w. jako marszałek Królestwa Pol.; w XV–XVIII w. pierwszy minister (marszałek wielki kor.); obowiązki marszałka: przestrzeganie etykiety dworskiej, prowadzenie obrad senatu, sądownictwo karne w miejscu pobytu króla, pełnienie władzy policyjnej (artykuły marszałkowskie); zastępcą marszałka wielkiego kor. był marszałek nadworny (też minister), sprawujący nadzór nad dworem król.; odrębne urzędy marszałka miała Litwa; oprócz marszałka wielkiego litew. i marszałka nadwornego, był tam też, nieznany w Koronie, marszałek ziemski; od końca XVII w. prywatnym zarządcą dworu król. był marszałek dworski; od 1772 na ziemiach zaboru ros. był marszałek szlachty — przewodniczący samorządu szlacheckiego, wybierany na sejmikach (od 1863 mianowany); w Królestwie Pol. 1849–61 marszałek szlachty był przewodniczący deputacji szlacheckiej w guberni.
