łużycka literatura
 
Encyklopedia PWN
łużycka literatura,
literatura Łużyczan. Początkowo powstawała w formie ustnie przekazywanych podań, baśni i pieśni.
Rozwija się w 2 językach: dolno- i górnołużyckim. W XVI w. działali pisarze łac. pochodzenia łużyckiego, m.in. J. Rak (J. Sommerfeld, mł.), J. Bocatius. Pierwsze zabytki w języku nar. z pocz. XVI w.; w okresie reformacji powstało piśmiennictwo o charakterze rel.: przekład Nowego Testamentu M. Jakubicy (1548), anonimowy przekład Psałterza, katechizmy A. Mollera (1574) i W. Warichiusa (1597). Ten typ piśmiennictwa, utrzymujący się w XVII–XVIII w., pomnożyły erudycyjne prace A. i M. Frenclów, pisana heksametrem pochwała mowy łużyckiej J. Mjenja (1767), okolicznościowe wiersze H. Ruški (1779) itp. Właściwa literatura powstała w 1. poł. XIX w. jako dzieło młodej inteligencji lud. pochodzenia, inspirowanej ideami romantyzmu. Poezję nar. stworzyli wtedy, czerpiący z tradycji lud., H. Zejler i J. Wjela-Radyserb. Rozwinął się ruch oświat. i kult.; gł. przedstawiciele: J.A. Smoler, współzał. Maćicy Serbskiej, i M. Hórnik. W 2. poł. XIX w. w poezji wpływy romantyzmu eur., widoczne u K.A. Fiedlera, w połączeniu z parnasizmem w twórczości m.in. J. Barta-Ćišinskiego. W końcu XIX w. pojawili się zdolni twórcy krótkich form prozatorskich M. Andricki i J. Winger. W okresie międzywojennym tradycję pisarską Barta-Ćišinskiego kontynuował J. Nowak, a na Łużycach Dolnych M. Witkojc zastąpiła w poezji M. Kosyka, który emigrował do USA. Bujniej rozwinęła się proza (J. Lorenc-Zalěski, J. Skala), wzbogacona oryginalnymi przetworzeniami tradycji lud. (M. Nowak-Njechorński). Zdławiona przez hitleryzm l.ł. odrodziła się po wojnie. Powstało pisarstwo profesjonalne. Z pisarzy starszego pokolenia wyróżnili się: M. Kubašec, J. Lajnert, J. Wjela. Część z nich i młodsze pokolenie pisarzy poparli zrazu NRD, tworząc w narzuconej manierze realizmu socjalist., stopniowo jednak dochodziły do głosu obawy wynikające z zagrożenia ekol. i narodowego. Rozwinęła się proza powieściowa (J. Brězan, A. Nawka, Kubašec, J. Koch, J. Krawža, J. Wornar, A. Stachowa, M. Kubašec, M. Młynkowa) i — w związku z powstaniem sceny zaw. — dramatopisarstwo (Koch, C. Kola, P. Malink). Ujawniły się nowe talenty poet. (B. Dyrlich, K. Lorenc, B. Budar, T. Nawka); uprawiano reportaż lit. i pamiętnikarstwo (J. Nowak-Njechorński, R. Iselt), krytykę lit. (Młynkowa). Badania nauk. prowadzą 2 instytuty sorabistyczne — w Lipsku i Budziszynie, podejmując m.in. prace bibliogr., słownikowe, edytorskie i historycznolit. (Malink, O. Wićaz, J. Młynk, M. Völkel, S. Brězan, L. Hajnec, P. Nowotny, R. Jenč, P. Nedo).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia