luźni ludzie

luźni ludzie, hultaje, ludzie swawolni, wagabundzi, wałęsy, włóczęgi,

w późnym średniowieczu i czasach nowożytnych do schyłku XVIII w. kategoria ludności nieposiadająca majątku, stałego miejsca zamieszkania i stałego zajęcia, a w rezultacie niepozostająca w zależności osobistej i nieobciążona powinnościami na rzecz klasy feudalnej;

na grupę ludzi luźnych składali się głównie chłopi bardziej przedsiębiorczy, zbiegli, spustoszali (np. po powodzi lub pożarze) bądź uchodzący przed wyrokiem sądowym, niekiedy także zubożali mieszczanie, zwolnieni z wojska żołnierze, nawet szlachta; do ludzi luźnych zaliczano wędrownych rzemieślników, wyrobników, kramarzy, zawodowych pielgrzymów, żebraków oraz element przestępczy; środki do życia czerpali z dorywczych lub sezonowych prac na wsi i w miastach, nierzadko dokonywali kradzieży; ludzie luźni spotykali się z wrogością warstw ustabilizowanych i relatywnie zamożniejszych, ich sposób życia bowiem, wyznawane normy i hierarchie wartości oraz mentalność zasadniczo różniły się od wzorców ogólnie przyjętych i akceptowanych przez środowiska ludzi godnych, wywołując wśród nich poczucie zagrożenia ustalonego ładu społecznego i bezpieczeństwa publicznego; od XVI w. podejmowano próby (z reguły nieskuteczne) zmuszania luźnych ludzi do pracy w majątkach szlacheckich, od XVII w. niekiedy w domach pracy przymusowej, a od 2. połowy XVIII w. w manufakturach.