łuk triumfalny

łuk triumfalny,

budowla w kształcie bramy jedno-, dwu- albo trójprzelotowej, z otworem przelotowym zamkniętym przeważnie półkoliście, wznoszona dla uczczenia wybitnej osoby lub doniosłego wydarzenia, zdobiona dekoracją rzeźbiarską, napisami dedykacyjnymi, często zwieńczona posągiem triumfatora.

Pierwsze łuki triumfalne budowano w starożytnym Rzymie w II w. p.n.e. (niezachowane), były one związane ze zwyczajem odprawiania obrzędu triumfu; rozpowszechniły się zwłaszcza w okresie cesarstwa w Rzymie (łuk triumfalny Tytusa, Septymiusza Sewera, Konstantyna Wielkiego), następnie w Italii, Galii, Grecji, Afryce Północnej i Azji Mniejszej; w epoce nowożytnej wznoszone głównie w okresie renesansu (łuk triumfalny Alfonsa Aragońskiego w Neapolu) i klasycyzmu (Arc de Triomphe, Arc du Carrousel w Paryżu). Wznoszone w XVI–XIX w. bramy miejskie (np. Werona, Antwerpia, Zamość) i powitalne (w tzw. architekturze okazjonalnej) często nawiązywały do formy łuku triumfalnego. Motyw łuku triumfalnego wielokrotnie naśladowano w kompozycji elewacji, nagrobkach i ołtarzach.

Paryż, Łuk Triumfalny na placu Ch. de Gaulle’a (Francja)

Leptis Magna, Łuk Septymiusza Sewera