ludowa literatura,
bezimienna twórczość ściśle związana z życiem i kulturą społeczności wiejskiej, będąca częścią folkloru;
ludowa literatura
Encyklopedia PWN
ludowe bądź „samorodne” piśmiennictwo uprawiane na szeroką skalę od 2. poł. XIX w. przez samych chłopów i przedstawicieli środowiska lud. Syntetyczne znaczenie pojęcia l.l. obejmuje w węższym zakresie cechy typologiczne zjawiska, w szerszym zaś — historycznie ukształtowany, funkcjonujący w środowisku lud. splot form zarówno twórczości ustnej (folklor), jak i pisanych, do których należą m.in.: a) znane w Polsce od średniowiecza lit. opracowania tradycyjnych wątków i motywów folkloru; b) odwołujące się do świata wartości i poetyki folkloru zjawiska literatury popularnej, czyli te odmiany piśmiennictwa, które określa się jako literaturę odpustową, jarmarczną, straganową czy kramarską; piśmiennictwo to, o intencjach moralistycznych, dewocyjnych, propagacyjnych i ludycznych, obliczone na zysk wydawcy, swoją genezą sięga w Polsce XVI w., ale czytelnika lud. na szerszą skalę znalazło na przeł. XIX i XX w. za sprawą licznych prowincjonalnych drukarni, m.in. K. Miarki (Mikołów), J.R. Chociszewskiego (Wielkopolska), Feitzingerów (Cieszyn); na rynku wydawnictw popularnych dominowały: kalendarze, senniki, przepowiednie, poradniki, wróżby, druki ulotne zawierające m.in. pieśni nowiniarskie o niezwykłych wydarzeniach (np. o Janie III Sobieskim pod Wiedniem), modlitewniki, kancjonały, żywoty świętych, romanse: rycerskie, moralistyczne, rel. (np. Historia o Magiellonie, Cudowna historia o pięknej Meluzynie, Żywot świętej Genowefy), zbiory facecji i anegdot; c) literaturę brukową, wykorzystującą nowe formy obiegu od 2. poł. XIX w. funkcjonującą w postaci powieści zeszytowej, powieści odcinkowej w czasopismach, odwołującą się do wyobrażeń i środków narracyjnych piśmiennictwa jarmarczno-odpustowego; d) rozwiniętą w XIX w. „literaturę dla ludu” (np. I. Czartoryskiej Pielgrzym w Dobromilu, L. Siemieńskiego Wieczory pod lipą oraz utwory W.L. Anczyca, S. Jachowicza); e) dzieła związane z wsią i życiem chłopa.
Najszerszy zakres rozumienia zjawisk l.l., w ich zróżnicowaniu hist. i typologicznym, obejmuje dziś praktyka redakcyjna dwumies. „Literatura Ludowa” (redaktor Cz. Hernas).
Roch Sulima
