liturgia bizantyńska

liturgia bizantyńska, liturgia bizantyjska,

chrześcijańskie obrzędy liturgiczne ukształtowane na gruncie kultury i zwyczajów bizantyńskich, także nazwa liturgii eucharystycznej (mszy) w Kościele prawosławnym;

liturgia bizantyńska jest syntezą różnych elementów, zwłaszcza kontemplacyjno-monastycznych wywodzących się z Egiptu, i misteryjnych pochodzących z Grecji; niektóre elementy wywodzą się z żydowskich źródeł (centralna część mszy zwana anaforą (gr. anaphorá ‘podniesienie’), obrzędy chrztu, nabożeństwo zwane całonocnym czuwaniem nawiązujące do zwyczajów świątyni jerozolimskiej i synagogi); zasadniczy rozwój liturgii bizantyńskiej przypada na okres politycznej ekspansji Bizancjum, tj. od 395 do XI w.; główne teksty: liturgie mszalne świętego Bazylego Wielkiego i świętego Jana Chryzostoma; w liturgii bizantyńskiej szczególną rolę odgrywają cykle nabożeństw: tygodniowy, miesięczny, niedzielny, paschalny i dobowy; w rozwoju liturgii bizantyńskiej duże znaczenie miała grecka poezja religijna.