liczba,
filoz. pojęcie, którego funkcją jest wyrażać wymiar, porządek i wielkość rzeczy.
liczba
Encyklopedia PWN
Pierwsze teoretyczne dociekania nad liczbami prowadzili pitagorejczycy, dla których była ona ontyczną zasadą wszelkich rzeczy; każdej więc rzeczy przypisywali jakąś liczbę. Rozumieli oni liczby jako zbiór jedności (np. 3 = 1 + 1 + 1). Platon z kolei uznawał obiektywne istnienie idei arytmetycznych (1, 2, 3 itd.) i geometrycznych pozostających ze sobą w ścisłych relacjach. Uważał, że są one źródłem stosunków ilościowych w świecie materialnym oraz że intelekt ludzki poznaje je w sposób intuicyjny, tak samo jak i pozostałe idee. Według Arystotelesa pojęcie liczby uzyskuje się dzięki abstrakcji matematycznej, czyli pominięciu cech jakościowych rzeczy, a skupieniu się na kategorii ilości. Pojęcie „liczba” nie jest więc wynikiem wglądu w bytujące poza światem idee, ale skutkiem empirii zmysłowo-intelektualnej. W średniowieczu podjęto wątek arystotelesowski (Ibn Sina, Albert Wielki), precyzyjnie odróżniając jedność liczbową od bytowej; snuto też refleksje co do nieskończonego ciągu przyczyn (współczesne pojęcie liczby nieskończonej sformułowano w XIX w.). W samej matematyce wprowadzono pojęcie liczb ujemnych. W XVII w. Kartezjusz i Galileusz wystąpili z programem matematycznego przyrodoznawstwa, podnosząc ponownie związek l. z naturą rzeczy. I. Kant sądził, że liczba jest czymś danym a priori w intuicji, ale mającym zastosowanie do rzeczywistości obiektywnej. Począwszy od XIX w., ścierają się ze sobą różne filozoficzne interpretacje na temat sposobu poznania i bytowania (realnego, myślnego) l.
Tomasz Pawlikowski
