latynoamerykańskie programy stabilizacyjne
 
Encyklopedia PWN
latynoamerykańskie programy stabilizacyjne,
działania gosp. podejmowane gł. w latach 80. i 90. XX w. przez rządy państw regionu w celu powstrzymania procesów inflacyjnych i przezwyciężenia kryzysu zadłużeniowego w Ameryce Łacińskiej.
Realizowane od poł. lat 80., gdy prowadzona zgodnie z wytycznymi międzynar. instytucji finansowych (m.in. Międzynar. Funduszu Walutowego) polityka gosp., skoncentrowana na przeciwdziałaniu inflacji narzędziami rynkowymi, okazała się mało skuteczna i wywołała recesję. Były oparte na kontroli kursu walutowego, cen i płac, w znacznej mierze skierowane na przeciwdziałanie inercji inflacyjnej (utrwaleniu przewidywań wzrostu cen); jednocześnie z ich wprowadzaniem dokonywano zazwyczaj wymiany waluty, stąd często były znane pod nazwą nowych walut. Jako pierwsza program tego typu wprowadziła 1985 Argentyna (tzw. plan austral), następnie Brazylia (2 wersje planu cruzado 1986), nie przyniosły one jednak oczekiwanych rezultatów; natomiast powodzeniem — przynajmniej w zakresie hamowania inflacji — zostały uwieńczone kolejne programy: w Meksyku (1987), Argentynie (1991) i Brazylii (1994). W Meksyku tzw. pakt solidarności gosp. polegał na porozumieniu pomiędzy przedstawicielami przedsiębiorców, związków zawodowych i rządu w sprawie zamrożenia cen i płac, zwiększenia dodatniego salda budżetu, wprowadzenia stałego kursu peso, otwarcia gospodarki na zagranicę, zmniejszenia obciążeń podatkowych; osiągnięcia stabilizacyjne umożliwiły zmniejszenie kosztów obsługi zadłużenia zagranicznego w ramach planu Brady’ego. W Argentynie tzw. plan wymienialności wprowadził zasadę pełnego pokrycia emisji pieniądza w rezerwach międzynar., a kurs nowej waluty ustalono na stałym poziomie (1 peso = 1 dolar), zakazano indeksacji cen, płac i kontraktów finansowych, zwiększono podatki i zapowiedziano ich skuteczniejszą egzekucję, część bieżących zobowiązań państwa zamieniono na długoterminowe papiery wartościowe. W Brazylii tzw. plan real zabronił indeksacji cen, płac i kontraktów finansowych, przeprowadzono też daleko posuniętą liberalizację sektora wewn. i kontraktów z zagranicą, zaostrzono dyscyplinę budżetową. L.p.s. przyczyniły się do złagodzenia skutków kryzysu zadłużeniowego w Ameryce Łac.; miały też wpływ na kształtowanie polityki gosp. w krajach pokomunist. w okresie transformacji. Pod koniec lat 90. stabilizowanie gospodarki przestało być gł. problemem krajów Ameryki Łac., natomiast stosowanie zbyt długo kursu walutowego jako gł. czynnika antyinflacyjnego i towarzysząca temu aprecjacja walut doprowadziły do braku równowagi płatniczej wymienionych krajów, a nawet doszło w nich do przejściowych kryzysów walutowych (Meksyk 1994, Brazylia 1999, Argentyna 2001).
Urszula Żuławska
Bibliografia
A. Sławiński Polityka stabilizacyjna a bilans płatniczy, Warszawa 1992;
U. Żuławska Stabilizowanie gospodarki a wzrost. Doświadczenia Argentyny, Brazylii, Chile i Meksyku, Warszawa 1994;
Kryzysy walutowe, Warszawa 2001.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia