kult cesarzy

kult cesarzy,

w starożytnym Rzymie deifikacja i sprawowanie quasi-boskiego kultu zmarłych cesarzy;

kult władców został zapoczątkowany w świecie greckim w celu wyrażania stosunków podległości między miastami a królami; już na początku II w. p.n.e. jego obiektem stali się wodzowie i namiestnicy rzymscy; w Rzymie kult żyjących nie wchodził w rachubę, ale już 42 r. p.n.e. triumwirowie oficjalnie deifikowali Cezara (divus Iulius); po zwycięstwie nad Markiem Antoniuszem August stał się obiektem kultu miast Azji Mniejszej, ale połączył go z kultem bogini Romy, tworząc wzór, który przetrwał do zwycięstwa chrześcijaństwa; obiektem kultu byli wyłącznie zmarli cesarze; ich deifikacji dokonywał senat (nie wszyscy dostąpili tego zaszczytu); stopniowo kult cesarzy rozszerzył się na całe imperium, jako wyraz lojalności wobec władzy cesarskiej; był całkowicie pozbawiony elementu prawdziwie religijnego; deifikowanych cesarzy nie utożsamiano z bogami; ofiary składano w ich intencji, a nie dla nich; niektórzy cesarze (Kaligula, Kommodus) byli oskarżani o dążenie do deifikacji za życia; kult cesarzy — jako kult lojalności — istniał jeszcze długo po nawróceniu cesarzy na chrześcijaństwo; zniknął dopiero pod koniec IV w.

Efez, świątynia Hadriana, 1. połowa II w. n.e. (Turcja)