krótkofalarstwo
 
Encyklopedia PWN
krótkofalarstwo,
sposób nawiązywania łączności radiowej (radiokomunikacja), na falach radiowych krótkich i ultrakrótkich, przez osoby (amatorów wyposażonych w odpowiednie urządzenia nadawczo-odbiorcze) uprawnione do tego przez władze adm. danego kraju;
nawiązywanie łączności jest potwierdzane korespondencyjną wymianą specjalnych kart (kart QSL); prostszą odmianą k. jest nasłuch radioamatorski, prowadzony przez osoby wyposażone jedynie w stacje odbiorcze. Wiadomości przekazuje się w postaci tekstu mówionego lub kodu Q (przyporządkowującego symbole literowe elementom wiadomości przesyłanych za pośrednictwem głosu lub alfabetem Morse’a) czy tzw. slangu (skrótów wyrazów ang. przyjętych w k.). Amatorskiej łączności radiowej są przydzielone 23 pasma częst., rozmieszczone w przedziale od 1,810 MHz do 250 GHz. Duże zasięgi łączności w zakresie fal krótkich uzyskuje się dzięki wykorzystywaniu zjawiska ich odbicia od warstw jonosfery, a w zakresie fal ultrakrótkich — dzięki wykorzystaniu odbicia od innych zjonizowanych obszarów w atmosferze (śladów meteorytów lub zórz polarnych). W k. stosuje się również urządzenia retransmisyjne zainstalowane na sztucznych satelitach Ziemi. Pierwszy satelita radioamatorski OSCAR 1 (ang. Orbiting Satellite Carrying Amateur Radio) został wprowadzony na niską orbitę wokółziemską 1961 przez USA; okrążając Ziemię w czasie 91 min, przez 21 dni umożliwiał nawiązywanie łączności w pasmach częst. 29 i 144 MHz. Na orbity wprowadzono kilkadziesiąt satelitów podobnej generacji, zaprojektowanych przez kluby radioamatorów, uczelnie lub instytucje nauk.-badawcze wielu krajów, oraz kilkanaście satelitów RS (ros. Radio Sputnik) skonstruowanych w Związku Radzieckim (Rosji). Czas eksploatacji współcz. satelitów może wynosić kilkanaście lat i zależy gł. od wysokości ich orbity (szczególnie od wysokości perygeum) i niezawodności aparatury pokładowej. W satelitarnej radiokomunikacji amatorskiej wykorzystuje się pasma zakresów: KF (29 MHz), UKF (144 i 435 MHz) i mikrofal (pasmo S — ok. 2400 MHz). W 1996 zainicjowano w ramach współpracy międzynar. (USA, Rosja, Japonia, Kanada i niektóre kraje Europy) budowę kosm. załogowej stacji radioamatorskiej ARISS (ang. Amateur Radio International Space Station).
Początki k. sięgają pierwszego 10-lecia XX w. (USA); 1918 powstało pierwsze (istniejące do dziś) stowarzyszenie radioamatorów American Radio Relay League (ARRL); pierwszą amatorską łączność międzykontynent. (Francja–USA) nawiązano 1923, a 1925 powstała, istniejąca do dziś, organizacja międzynar. skupiająca ruch krótkofalarski: International Amateur Radio Union (IARU). W Polsce pierwsze radiostacje amatorskie powstały 1923, 1926 zał. Lwowski Klub Krótkofalowców (od 1928 czł. IARU), 1930 — Pol. Związek Krótkofalowców (czł. IARU). Zezwolenia w postaci świadectw operatora urządzeń radiowych wydaje w Polsce Urząd Regulacji Telekomunikacji i Poczty na podstawie wyników egzaminów organizowanych przez upoważnione kluby radioamatorów.
K. przyczynia się do nawiązywania kontaktów międzynar., a sieć stacji radiokomunikacji amatorskiej jest często wykorzystywana w czasie klęsk żywiołowych.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia