kołchoz, ros. kollektiwnoje choziajstwo,
roln. spółdzielnia produkcyjna w ZSRR i większości państw sukcesyjnych;
kołchoz
Encyklopedia PWN
kołchozy tworzono pod przymusem w okresie kolektywizacji rolnictwa w ZSRR; ziemię (formalnie własność państw., w praktyce użytkowaną przez chłopów) kołchozy otrzymały od państwa, budynki, inwentarz żywy, maszyny itp. były własnością kołchozów; po zakończeniu kolektywizacji (1938) istniało 250 tysięcy kołchozów, później, wskutek scalania kołchozów i przesiedlania kołchoźników do osiedli typu miejskiego, liczba kołchozów zmniejszyła się do 30 tys. (lata 70.), o przeciętnej pow. ok. 7 tys. ha gruntów rolnych. Członkowie kołchozów (oprócz wynagrodzenia) mieli prawo do posiadania domu mieszkalnego, inwentarza żywego i działki przyzagrodowej (0,25–1 ha); produkcja z działek przyzagrodowych (0,6% ogólnej pow. gruntów rolnych) miała ważne znaczenie gosp. (w latach 90. stanowiła ponad 50% krajowej produkcji jaj, ziemniaków i warzyw oraz ponad 35% — mleka i mięsa). Obowiązujący od 27 X 1993 w Federacji Ros. dekret prezydenta o wolnej sprzedaży ziemi jednocześnie zniósł od 1994 obowiązkowe dostawy żywności i wszystkie inne formy przymusu jej sprzedaży.
