kluniacka reforma

kluniacka reforma,

reforma życia zakonnego benedyktynów, wprowadzona w końcu X w. i w 1. poł. XI w. przez opatów (Benon, bł. Odon) z opactwa w Cluny (Burgundia).

Polegała na powrocie do pierwotnej reguły benedyktyńskiej, przywróceniu surowości obyczajów, podniesieniu poziomu moralnego i umysłowego zakonników (kontemplacja i badania Pisma Świętego oraz życia i pism Ojców Kościoła), rozbudowie liturgii (pielgrzymki, procesje z relikwiami, pieśni kośc.); propagowała wprowadzenie „pokoju Bożego” dla ograniczania walk wewn. we Francji oraz postulowała wzmożenie dyscypliny i przestrzeganie celibatu przez całe duchowieństwo. W celu umocnienia reformy uniezależniono opactwo od władzy świeckiej i biskupów oraz bezpośrednio podporządkowano władzy papieża. Stworzono kongregację kluniacką (przywilej papieski 931) przez wprowadzenie reformy w innych klasztorach, których przeorowie byli mianowani przez opata Cluny, jako jej kierownika (w końcu XI w. ok. 1450 klasztorów, w tym ok. 100 poza Francją), spośród zakonników z Cluny. Podstawą utrzymania klasztorów były dobra ziemskie i ofiary pieniężne, pozwalające na pełną niezależność kongregacji w dobie upadku władzy państw. we Francji, osłabienia pozycji papieży i ich zatargu z cesarstwem. Kongregacja położyła wielkie zasługi w dziedzinie liturgii, nauki, kultury, sztuki oraz rozwoju rolnictwa (oczynszowanie chłopów). Od XII w. opactwo w Cluny zaczęło tracić pozycję na rzecz nowych zakonów (cystersów, franciszkanów, dominikanów); przyczyniły się do tego również: przesadny rytuał, epidemie, wojna stuletnia 1337–1453, uniezależnienie się opactw zagr. i wielu fr.; ostatecznie kongregacja przestała istnieć w czasie rewolucji fr. 1789–99 w wyniku dekretu o likwidacji domów zakonnych.