kara

kara,

psychol. stosowanie bodźców negatywnych wobec niepożądanych zachowań jednostki lub szerzej, wszelkie odczuwane przez jednostkę jako przykre konsekwencje jej zachowania;

w odróżnieniu od nagrody, kara wpływa hamująco na zachowanie, po którym następuje, może też pobudzać do zachowań umożliwiających jej uniknięcie; w życiu społecznym kary występują zarówno w postaci regulatorów zewn., jak i wewn. (wyrzuty sumienia, poczucie winy), odgrywając rolę instrumentu kontroli grup społ. nad jednostką; kara pedagogiczna, jako jeden ze świadomie stosowanych zabiegów wychowawczych, zmierza do powstrzymania jednostki od zachowań społecznie niepożądanych oraz do wytworzenia wewn. mechanizmów zapobiegających ich występowaniu; warunkiem skuteczności kary jest m.in. wyraźne określenie zachowań podlegających karze, możliwość wyboru zachowań alternatywnych, dostosowanie kary do indywidualnych cech wychowanka, akceptacja osoby karzącego oraz norm, w imię których kara zostaje wymierzona, umiejętne kojarzenie kary z nagrodami, wzmacniającymi zachowania uznane za pożądane; nadmierny rygoryzm, stosowanie kar zbyt surowych, niezrozumiałych, wywołujących poczucie krzywdy, powodujących niezaspokojenie podstawowych potrzeb psychicznych wychowanka może prowadzić do deformacji jego osobowości.