kalorymetr
przyrząd do pomiaru ilości ciepła wydzielonego lub pochłoniętego przez układ podczas przemiany fiz. lub chem. (kalorymetria);
[łac.-gr.],
kalorymetr
Encyklopedia PWN
składa się na ogół z 2 części: właściwego układu kalorymetrycznego, w którym przebiega badany proces, i z płaszcza; istnieje wiele rodzajów kalorymetrów stosowanych w zależności od zakresu temperatury, w której przeprowadza się pomiar, mierzonej ilości ciepła, czasu trwania procesu, wymaganej dokładności pomiaru. W k. nieizotermicznych mierzy się zmianę temperatury ciała o znanej pojemności cieplnej, np. cieczy (kalorymetry cieczowe), w k. izotermicznych — masę ciała ulegającego przemianie fazowej (np. topnieniu) wskutek odprowadzania lub doprowadzania ciepła (np. kalorymetr lodowy); efekty cieplne procesów długotrwałych oraz przebiegających w temperaturze znacznie wyższej od pokojowej mierzy się w k. adiabatycznych, w których jest utrzymywana taka sama temperatura układu kalorymetrycznego i płaszcza. Podstawową częścią k. przeznaczonego do pomiarów ciepła spalania jest bomba kalorymetryczna; jest to szczelnie zamykany stalowy cylinder (z doprowadzeniem tlenu, odprowadzeniem gazów po spaleniu); wewnątrz zawiesza się naczynko (np. kwarcowe) z próbką substancji o znanej masie; bomba z próbką zostaje umieszczona w kalorymetrze wypełnionym wodą; do bomby wtłacza się tlen, a przez przechodzący przez nią drut żarowy przepuszcza prąd inicjujący zapalenie się próbki; po zmierzeniu przyrostu temperatury wody w kalorymetrze można obliczyć ciepło spalania; w podobny sposób można mierzyć efekty cieplne reakcji rozkładu, syntezy, uwodorniania i in. (pierwszą bombę kalorymetryczną skonstruował 1869 M. Berthelot).
