hetycka religia

hetycka religia,

określenie odnoszące się do wierzeń Protohetytów, Hetytów, Luwijczyków, Palajczyków i in. ludów Anatolii w II tysiącleciu p.n.e.

Czczono tam różne bóstwa lokalne wywodzące się często z tradycji przedhetyckiej (hattycka religia), gł. bogów burzy i ich partnerki — boginie matki. Kiedy Hetyci utworzyli państwo (XVII w. p.n.e.), powstał panteon oficjalny z niebiańskim bogiem burzy i boginią Słońcem z m. Arinna na czele. Bogom lokalnym i ziem podbitych oddawano cześć w językach rodzimych. Gdy w końcu XV w. p.n.e. Huryci przynieśli z Syrii kult Teszuba, Hebat i in. bogów, rozpoczął się okres synkretyzmu bóstw miejscowych i obcych, a zarazem uniwersalizacji gł. bóstw. Świat bogów przybliżają mity recytowane w czasie obrzędów magicznych; mity pochodzenia huryckiego stanowią również odrębne, obszerne utwory literackie. Liczne wątki mitol. przetrwały w tradycji anatolijskiej po I tysiącl. p.n.e., kiedy to przejęli je Grecy. Modlitwy ukazują, odmienny od babilońskiego, racjonalny stosunek Hetytów wobec bogów. Hetyci znali pojęcie boga osobistego; rozwinęli formułę przymierza z bogiem w postaci, w której odegrało ono tak wielką rolę w religii Izraela. W opisach świąt częste są składniki ludyczne. Materialnym odzwieciedleniem wierzeń są pozostałości licznych świąt, wyobrażenia bogów na skałach i dekoracji świątyń, ich posążki, a także cenne naczynia kultowe.