flamandzka sztuka

flamandzka sztuka,

sztuka, która wyodrębniła się ze sztuki niderlandzkiej pod koniec XVI w., po polit. i rel. podziale Niderlandów (1581), w ich południowych prowincjach (pod względem etnicznym mieszanych, flamandzko-walońskich), które pozostały przy religii katol., pod władzą Habsburgów hiszp., a następnie austriackich.

Kontynuacją sztuki flamandzkiej jest sztuka belgijska. sztuka flamandzka kształtowała się na podłożu got. i renes. tradycji niderlandzkiej, ulegając wpływom baroku wł., później fr. rokoka i klasycyzmu. Rozkwit sztuki flamandzkiej przypadł na okres baroku; jej charakter wiązał się z mecenatem dworu, Kościoła katol. i bogatego mieszczaństwa. Znaczną rolę w rozwoju sztuki flamandzkiej odegrali jezuici, którzy wprowadzili typ rzym. kościoła barokowego. Na kanwie wzorów wł. i rodzimych zrodziła się odrębność flamandzka architektury barok.; cechuje ją bogactwo dekoracji plast. i tradycje got. w kształtowaniu przestrzennym budowli. Spośród architektów wyróżnili się: W. Coebergher, P. Huyssens, J. Francart i W. Hesius. Najbardziej reprezentatywne budowle to m.in. kościół Św. Karola Boromeusza w Antwerpii i domy na Grande Place w Brukseli. Sztuka flamandzka wyraziła się najpełniej w malarstwie; sprawił to talent P.P. Rubensa — czołowego twórcy eur. malarstwa barok., w którego kręgu działało wielu malarzy; najwybitniejsi to A. van Dyck i J. Jordaens; rozwinęli także działalność malarze martwej natury (F. Snyders, J. Fyt, P. de Vos), kwiatów (D. Seghers) i scen rodzajowych (A. Brouwer, D. Teniers). Malarstwo rel., mitol., alegor. i dekoracyjne tworzyli współpracownicy, uczniowie i kontynuatorzy stylu Rubensa (G. Seghers, C. de Vos, T. van Thulden, T. Rombouts). Malarstwo flamandzkie cechuje różnorodność tematyki, rozmach kompozycji, bogactwo inwencji i palety barwnej. Z działalnością Rubensa wiązał się też rozkwit grafiki flamandzkiej; najwybitniejsi rytownicy (L. Vorsterman, P. Pontius i bracia Bolswert) tworzyli wg szkiców i obrazów Rubensa, doprowadzili oni do wirtuozerii technikę miedziorytu, ale w rywalizacji z malarstwem zatracili odrębność środków wyrazu. Barokowa rzeźba flamandzka rozwijała się pod wpływem twórczości G.L. Berniniego; najwybitniejszymi rzeźbiarzami byli: tworzący stale w Rzymie F. Du Quesnoy (monumentalne posągi i figury dziecięce) oraz działający także w Antwerpii i Amsterdamie A. Quellinus (st.) — autor dekoracji ratusza w Amsterdamie. Z pracownią Rubensa był związany architekt i rzeźbiarz L. Faydherbe, który mal. styl mistrza wykorzystywał w dziedzinie rzeźby. Oprócz rzeźby dekoracyjnej, nagrobkowej i portretowej kwitło snycerstwo (ambony, konfesjonały zdobione rzeźbą figuralną). W XVIII w. na sztukę flamandzką wywarł wpływ fr. klasycyzm i twórczość A. Canovy. W XVIII w. rozwinęła się również sztuka zdobnicza: koronki, dywany, wyroby z metalu i szkła.

Rubens Peter Paul, Zdjęcie z krzyża, 1610–14 — katedra w Antwerpii

Dyck Anton van, Portret kardynała Bentivoglio, 1622 — Galleria Pitti, Florencja.

Bruegel Pieter st., Kaleki, Neapol, Galleria di Capodimonte

Bruegel Pieter st., Sianokosy, 1565 (?), Praga, Narodni Galerie

Bruegel Pieter st., Wesoła droga pod szubienicę, 1568, Darmstadt, Hessisches Landesmuseum

Bruegel Pieter st., Zabawy dziecięce, 1560, Wiedeń, Kunsthistorisches Museum

Rubens Peter Paul, Mały Sąd Ostateczny, ok. 1620 — Alte Pinakothek, Monachium

Rubens Pieter Paul, Szczęśliwe rządy Marii Medici, obraz z cyklu Dziejów Marii Medici, 1621–1625, Paryż, Luwr.

Rubens Pieter Paul, Thomas Howard, Earl of Arundel, 1629, Boston, Isabella Stewart Gardner Museum.

Leuven, ratusz (1448–63)

Jordaens Jacob, Czterech Ewangelistów, 1617/18 — Luwr, Paryż.

Dyck Anthon van, Karol I król Anglii, ok. 1635 — Luwr, Paryż

Rubens Peter Paul, Tryptyk Św. Ildefonsa, obraz środkowy — Kunsthistoriches Museum, Wiedeń

Rubens Peter Paul, studium głowy, XVI w. — Galleria degli Uffizi, Florencja

Rubens Peter Paul, Przybycie Marii Medycejskiej do Marsylii, 1621–25 — Luwr, Paryż