dziedziczenie, spadkobranie,
przejście spadku jako całości po śmierci osoby fiz. (spadkodawcy) na jedną lub kilka osób fiz. lub prawnych (spadkobierców, dawniej: dziedziców).
dziedziczenie
Encyklopedia PWN
Spadkobierca nabywa przez dziedziczenie ogół praw i obowiązków wchodzących w skład spadku, stając się ogólnym następcą prawnym spadkodawcy; jeżeli spadkobierców jest kilku, każdy z nich nabywa spadek w określonej ułamkowo części (udział spadkowy). Zależnie od tego, czy podstawą powołania do dziedziczenia jest wyrażona w testamencie albo w umowie wola spadkodawcy, czy inne wskazane przez prawo okoliczności (np. więź rodzinna ze spadkodawcą), odróżnia się dziedziczenie testamentowe, dziedziczenie umowne (w Polsce niedopuszczalne) oraz dziedziczenie ustawowe. To ostatnie jest wtedy, gdy spadkodawca nie pozostawił ważnego testamentu, albo gdy żaden spadkobierca testamentowy nie może lub nie chce dziedziczyć. Według prawa polskiego w pierwszej kolejności do dziedziczenia ustawowego jest powołany małżonek i dzieci spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych, ale udział przypadający małżonkowi nie może być mniejszy niż 1/4. Gdy brak zstępnych, spadkobiercami ustawowymi są: małżonek, rodzice i rodzeństwo spadkodawcy; małżonek dziedziczy wówczas 1/2 spadku, druga połowa przypada rodzicom i rodzeństwu. Udział dziecka spadkodawcy, które nie przeżyło spadkodawcy, przypada jego dzieciom w częściach równych, tę samą zasadę stosuje się do dalszych zstępnych spadkodawcy. Osoby pozostające w stosunku przysposobienia ze spadkodawcą są w zakresie dziedziczenia traktowane na równi z krewnymi. W braku małżonka i powołanych do dziedziczenia z ustawy krewnych spadkodawcy cały spadek dziedziczy Skarb Państwa. Dziadkowie spadkodawcy nie należą do kręgu spadkobierców ustawowych, przysługują im jednak wobec spadkobierców roszczenia o charakterze alimentacyjnym. Spadkobierca ustawowy może poprzez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim.
Spadkobiercą testamentowym może być także osoba fiz. spoza kręgu spadkobierców ustawowych oraz osoba prawna. Jeżeli spadkodawca przeznaczył wskazanym w testamencie osobom przedmioty, których wartość wyczerpuje prawie cały spadek, osoby te uważa się w razie wątpliwości za spadkobierców powołanych do dziedziczenia całego spadku w częściach odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów. Nie może dziedziczyć osoba, która z określonych przez prawo przyczyn została uznana przez sąd za niegodną dziedziczenia. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą śmierci spadkodawcy (otwarcie spadku), może jednak w określonym terminie złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku albo o jego przyjęciu wprost (tj. bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe) lub z dobrodziejstwem inwentarza (tj. z ograniczeniem tej odpowiedzialności do wartości swego udziału spadkowego). W postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku sąd ustala, kto i w jakiej części dziedziczy spadek. Zniesienie wspólności majątku spadkowego, powstającej wówczas, gdy spadek dziedziczy kilku spadkobierców, następuje przez dział spadku, dokonany w wyniku umowy między spadkobiercami lub orzeczenia sądowego. Dział spadku może polegać na rozdziale przedmiotów wchodzących w skład spadku między poszczególnych spadkobierców (podział fiz.) albo na ich sprzedaży i podziale uzyskanej kwoty pieniężnej (podział cywilny), albo też na przyznaniu całego spadku jednemu ze spadkobierców z jednoczesnym nałożeniem na niego obowiązku uiszczenia pozostałym spadkobiercom spłat odpowiadających wartości ich udziałów. Dziedziczenie niektórych przedmiotów (np. gospodarstwa rolnego, mieszkania spółdz.) podlega szczególnemu unormowaniu. Nabycie spadku przez dziedziczenie jest opodatkowane.
