dyscyplina etruska

dyscyplina etruska, disciplina etrusca,

święta wiedza Etrusków;

zawarta w księgach, podzielona w zależności od typu sztuki wróżbiarskiej na Libri Haruspicini, Libri Fulgurales, Libri Rituales, lub wg autorów (mitycznych lub hist.) na Libri Tagetici, Libri Vegonici, Libri Tarquitiani; źródła wspominają również Libri Fatales oraz Libri Acherontici, pozostające poza wymienionymi podziałami. Wiedzę tę miał objawić Etruskom Tages — dziecko o mądrości starca, wynurzone ze świeżo wyoranej bruzdy; podyktował on treść świętych ksiąg zbiegłym zewsząd przedstawicielom miast etruskich. Libri Fulgurales informowały o pochodzeniu piorunów, ich wróżbiarskim znaczeniu i zasadach ekspiacji; Libri Haruspicini dostarczały wskazówek pomocnych we wróżeniu z wnętrzności zwierzęcych; Libri Rituales miały treść o wiele bardziej złożoną; część ich tworzyły Ostentaria, tj. uporządkowany i skomentowany zbiór zjawisk cudownych wraz z przypisami dotyczącymi wróżenia z lotu ptaków. Inną częścią były Acherontici, dotyczące wierzeń i rytuałów grobowych. W Libri Rituales znajdowały się również rozmaite reguły rządzące życiem jednostek i społeczności. D.e. była domeną przedstawicieli arystokratycznych rodów etruskich, od dzieciństwa starannie kształconych. Pierwsze poświadczone wzmianki o korzystaniu przez państwo rzym. z d.e. pochodzą z III w. p.n.e. Znawcy, których rady zasięgano, byli nazywani haruspikami, choć sprawy, które z nimi konsultowano, dotyczyły wszystkich działów d.e.