dezorganizacja społeczna,
stan zakłócenia równowagi społ. charakteryzujący się osłabieniem więzi społ., systemu norm i wartości społ. i rozregulowaniem mechanizmów kontroli społecznej.
dezorganizacja społeczna
Encyklopedia PWN
Termin dezorganizacja społeczna pojawił się w latach 20. XX w. w kręgu chicagowskiej szkoły w socjologii. Za jego pomocą charakteryzowano społ. skutki wielkich migracji ludności eur. do Stanów Zjednoczonych. Prekursorami tego socjol. nurtu badań byli W.I. Thomas i F. Znaniecki. W Polsce pierwszą pracą poświęconą dezorganizacji społecznej była Patologia życia społecznego A. Podgóreckiego (1969).
Dezorganizacja społeczna występuje w sytuacji nierównomiernego rozwoju ekon., społ., polit. i kulturowego (syndrom zmian społ.) naruszającego istniejący ład społeczny. Wzrost liczby negatywnych zachowań społ. wskazuje na względną dewaluację systemu obowiązujących nakazów i zakazów, na rozluźnienie więzi społecznych. Tendencje rozwojowe zjawiska dezorganizacji społecznej są wskaźnikiem strukturalnych zakłóceń w funkcjonowaniu społeczeństwa. Dezorganizacja społeczna traktowana jako zbiór pojęciowy zjawisk sprzecznych z systemem wartości społecznie akceptowanych mieści kilka podstawowych kategorii zachowań jednostkowych, grupowych i instytucjonalnych: 1) przestępczość: przeciwko życiu (zabójstwa) i zdrowiu, przestępstwa pospolite (kradzieże, włamania), gosp., urzędnicze, bankowe, przestępstwa zorganizowane i aferalne; w tej grupie przestępstw mieszczą się także te, których sprawcami jest młodzież (nieletni i młodociani); 2) zachowania dezorganizujące rodzinę: przestępstwa przeciwko rodzinie i uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego, wykolejania się młodzieży i in. zachowania powodujące rozbicie rodziny i narastanie sieroctwa społ.; 3) samoniszczenie: alkoholizm, narkomania i samobójstwa, a także inne postacie zachowań autoagresywnych; 4) instytucjonalne rodzaje dezorganizacji społecznej spowodowane dysfunkcją władzy ustawodawczej (nieadekwatność uregulowań prawnych do potrzeb gosp. i społ., niska jakość aktów prawnych) i wykonawczej; są to np. charakterystyczne układy wielowarstwowych powiązań między agendami bankowymi i firmami doradczymi, powiązania personalne, w których pośrednio lub bezpośrednio uczestniczą politycy; tworzy się w ten sposób wyjątkowo korzystne przesłanki dla korupcji, stanowiącej nie tylko ewidentny przykład dezorganizacji instytucjonalnej, ale i jeden z ważniejszych problemów społecznych.
