dekret
[łac. decretum ‘rozstrzygnięcie, decyzja’]:
dekret
Encyklopedia PWN
1) akt prawny mający moc ustawy, wydawany nie przez parlament, ale przez organ władzy wykonawczej (prezydenta, rząd) bez uprzedniego upoważnienia udzielonego przez parlament; w Polsce 1944–52 dekrety były wydawane przez PKWN, następnie przez kolejne rządy, 1952–89 — przez Radę Państwa w okresach między sesjami sejmu; dekrety Rady Państwa musiały być przedstawione do zatwierdzenia sejmowi na najbliższej sesji i nie mogły dotyczyć: zmiany konstytucji, stanowienia budżetu i narodowych planów gospodarczych; po 1989 instytucja dekretów została zniesiona;
2) w starożytnym Rzymie rozstrzygnięcia wydawane przez rzymskich urzędników jurysdykcyjnych (pretorów) dotyczące sporów sądowych lub decyzji administracyjnych; również postanowienia senatu i rad miejskich;
3) dekret królewski, w XV i XVI w. w Polsce akt normatywny, wydawany samodzielnie przez króla (bez udziału sejmu), dotyczący najczęściej handlu, ceł itp.;
4) w dawnym prawie polskim wyrok sądu;
5) dekret egzekucyjny, rozporządzenie trybunału w dawnej Polsce (tytuł wykonawczy) nakazujące starostom, a później także i wojsku egzekucję prawomocnych wyroków sądowych;
6) dekret kondyktowy, w Polsce od 1768 — specjalna umowa, której tekst zainteresowane strony przedstawiały sądowi do zatwierdzenia, powtarzając tę czynność po 3 dniach; tekst umowy był wpisywany wówczas do ksiąg sądowych, co miało skutki prawomocnego wyroku;
7) w Kościele katolickim pisemne lub ustne orzeczenie władzy ustawodawczej, administracyjnej lub sądowej; wyróżnia się dekrety ogólne ustawodawcze, dekrety ogólne wykonawcze, dekrety szczególne (akty administracyjne w indywidualnej sprawie) i dekrety sądowe; dekret oznacza niektóre zbiory prawa kościelnego, np. Dekret Gracjana, wchodzący w skład Corpus Iuris Canonici (kanoniczne prawo).
