dekomunizacja
nazwa wprowadzona na wzór denazyfikacji, ale o ile denazyfikacja była prowadzona głównie przez mocarstwa okupacyjne, o tyle dekomunizacja jest sprawą wewnętrzną poszczególnych państw;
[łac.],
dekomunizacja
Encyklopedia PWN
dekomunizacja to zespół działań mających na celu: 1) ukaranie funkcjonariuszy państwa komunistycznego za zbrodnie, które uznano za zbrodnie przeciwko ludzkości, a więc niepodlegające przedawnieniu lub takie, których sprawcy nie byli z powodów politycznych ścigani i których przedawnienie biegnie od chwili upadku systemu komunistycznego; w Polsce zajmują się tym prokuratury powszechne lub wojskowe oraz Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (od 1990 część Instytutu Pamięci Narodowej); podobnie w niektórych państwach postkomunistycznych (m.in. Niemcy, Czechy, Węgry); 2) odsunięcie od sprawowania funkcji publicznych i w administracji państwowej osób, które zajmowały kierownicze stanowiska w partii komunistycznej lub aparacie władzy; w formie ustawowej wprowadzone tylko w Czechach (zakaz piastowania stanowisk do 2001) i Niemczech, nie obejmuje jednak funkcji pochodzących z wyborów parlamentarnych lub samorządowych; w Polsce, mimo kilkakrotnych prób, ustawy o dekomunizacji nie wprowadzono; 3) odsunięcie od sprawowania funkcji publicznych tajnych współpracowników służb bezpieczeństwa (lustracja). Ponadto na dekomunizację składają się m.in.: prawne potępienie systemu komunistycznego (w Czechach 1993 przyjęto ustawę o niezgodności z prawem reżimu komunistycznego); zakaz zaprzeczania zbrodniom komunistycznym; udostępnianie dokumentów służb specjalnych osobom, które były przez nie śledzone (w Niemczech w I 1992 weszła w życie ustawa o otwarciu akt Stasi i dostępie do nich oraz powołano urząd, który nimi zarządza, zwany Instytutem Gaucka; w Polsce na podstawie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej; w innych państwach Europy Wschodniej uchwalono ustawy o udostępnianiu pokrzywdzonym akt służb bezpieczeństwa, np. na Węgrzech 1994, w Bułgarii 1998); prowadzenie badań naukowych nad systemem komunistycznym (zwłaszcza nad aparatem przemocy i partią komunistyczną) oraz popularyzowanie ich wyników; wyeliminowanie treści o wyraźnie komunistycznym rodowodzie z oświaty (podręczniki szkolne), wychowania, środków masowego przekazu, usuwanie symboli komunizmu (nazwy ulic, pomniki, patroni szkół).
