biełozierska kultura

biełozierska kultura,

archeol. kultura z przeł. epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (XII–X w. p.n.e.), rozwijająca się na terenach stepowych pomiędzy dolnym Dunajem a dolnym Dnieprem;

pojedyncze stanowiska tej kultury występują ponadto na Krymie i na stepach nadazowskich. Rozwój społeczności k.b., o nieznanej przynależności etnicznej, przypadł na czasy głębokiego kryzysu ekol. (rozwój klimatu suchego, stepowienie); niedostatek zasobów wodnych spowodował, że osadnictwo k.b. skupiło się gł. w dolinach wielkich rzek; warunki egzystencji w środowisku suchego stepu sprawiły, że podstawą gospodarowania stała się gł. hodowla (zwiększający się udział konia), a tryb życia zmieniał się stopniowo na półkoczowniczy i koczowniczy (zalążki ugrupowań nomadycznych pasterzy). Pozostałości licznych cmentarzysk szkieletowych (płaskich i kurhanowych), wśród których wyróżniają się architekturą grobowce arystokracji plemiennej; znane są również osiedla, na ogół krótkotrwałe, z domostwami półziemiankowymi; spotyka się także trwałe osiedla z budynkami kamiennymi i ubitymi z gliny; zjawisko kryzysu cywilizacyjnego ujawniło się też w sferze wytwórczości, zwłaszcza w zakresie produkcji brązu (upadek starych ośrodków brązowniczych); w wyniku tych zjawisk nastąpił powrót do tradycyjnych surowców (kamień, krzemień) oraz poszukiwanie nowych — nastąpiło upowszechnienie wytwórczości żelaza dzięki kontaktom z terenami Azji Mniejszej.