archetyp

archetyp

[gr.],

religiozn. w fenomenologii religii i religioznawstwie o orientacji projungowskiej (G. van der Leeuw, K. Kerényi, M. Eliade) najgłębsza struktura znaczeniowa przejawów sacrum, wzorzec ogólnoludzkich zachowań, ustalony najwcześniej w systemach mitol. (zwłaszcza mitach kosmogonicznych) i rel. kompleksach symbol. (np. tabu, ofiara);

wg tej teorii a. tkwią u podstaw każdej religii i pozwalają wyjaśnić jednorodność fundamentalnych doświadczeń rel., mimo ich hist. zmienności i kulturowych zróżnicowań; życie społ. każdej wspólnoty rel. (praca, zabawa, święta) ma sens, jest normalne i prawdziwe tylko wtedy, gdy naśladuje czyny spełnione in illo tempore przez bóstwa lub mitycznych herosów kulturowych (bohater kulturowy).

Bibliografia

M. Eliade Traktat o historii religii, Warszawa 1966;

tegoż Sacrum, mit, historia, Warszawa 1970.