aktualizm geologiczny
 
Encyklopedia PWN
aktualizm geologiczny, uniformitaryzm,
jedna z podstawowych zasad w geologii, w myśl której czynniki działające na skorupę ziemską były w przeszłości podobne do obecnych i wywoływały podobne procesy geologiczne;
obserwując więc np. powstawanie współcz. osadów mor., rzecznych czy pustynnych, można w przybliżeniu określić warunki i sposób powstania osadów kopalnych; znając charakter współcz. osadów lodowcowych — ustalić zasięg dawnych zlodowaceń oraz klimat panujący na obszarze ich występowania itp. W trakcie rozwoju nauk geol. były formułowane różne wersje u., którego skrajną postać, zakładającą, że procesy geol. ubiegłych epok nie różniły się pod względem układu i natężenia od współcz. procesów, propagowali dwaj wybitni twórcy geologii, J. Hutton pod koniec XVIII w. i Ch. Lyell w XIX w.; współcześnie przyjmuje się tylko umiark. warianty u., uwzględniające różnice w uwarunkowaniach niektórych procesów geol., zwłaszcza w odległych okresach geol., np. braku atmosfery tlenowej w przypadku wczesnego prekambru, lub, prawdopodobnie, mniejszej miąższości i mniejszych rozmiarów płyt litosfery; współcz. postać u. dostarcza wystarczającego uzasadnienia dla zasady metodologicznej, określanej w pol. literaturze mianem aktualizmu geol. (a nazywanej niejednokrotnie również u.), której istota sprowadza się do założenia, że znajomość efektów działania współcz. procesów geol. pozwala na trafną interpretację analogicznych, dotychczas zachowanych efektów działania takich procesów w minionych epokach geologicznych.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia