Życie i śmierć
Zgłoś uwagę
UWAGA: Po wysłaniu zgłoszenia, otrzymasz wiadomość mailową z prośbą o jego potwierdzenie.
Życie i śmierć
W potocznym rozumieniu życie stanowi przeciwieństwo śmierci. Myśląc w ten sposób, dajemy wyraz przekonaniu, że śmierć jest niczym innym jak nieobecnością życia. Takie pojmowanie relacji między życiem a śmiercią obce jest jednak wielu wybitnym myślicielom. Również zafascynowani fenomenem śmierci poeci tacy jak choćby Novalis dalecy są od utożsamiania kresu życia z unicestwieniem. W powieści Novalisa Heinrich von Ofterdingen, której głównym tematem jest duchowa inicjacja młodego artysty, życie postrzegane jest jako stan daleki od doskonałości, tymczasowy i w gruncie rzeczy dość chaotyczny. „Umarłam” — mówi jedna z bohaterek. — „Bo jakże inaczej mogłabym żyć?”.
Od spotkania ze śmiercią zaczyna się prawdziwe życie — odkrycie tej prawdy przypisujemy dopiero chrześcijaństwu, bo jak wiadomo zarówno w Starym Testamencie, jak i mitologii antycznej zmarłym przysługiwało życie nader ograniczone. W Szeolu albo w Hadesie otrzymywało się żywot niepełny, porównywalny ze statusem cienia.
Wiara do pewnego stopnia łagodzi ból i strach towarzyszący umieraniu. Określa też sposób pojmowania ludzkiego życia. Niekiedy traci ono wartość do tego stopnia, że ziemskie trwanie bywa uważane za niewiele znaczący wstęp do prawdziwej, to znaczy niematerialnej egzystencji. Na ziemi jesteśmy tylko gośćmi, przypominają mistycy, których najczęściej śmierć nie przeraża. Ich zdaniem bliskość śmierci chroni człowieka przed całkowitym zatraceniem się w chaosie rzeczy i spraw przemijającego świata, akcentuje wartość tego, co niezmienne i nieskończone, przywraca naszej wizji świata właściwe proporcje.
Z zupełnie innych powodów przeciwieństwa między życiem a śmiercią nie dostrzega najwybitniejszy współczesny filozof Martin Heidegger. W jego interpretacji życie to nic innego jak ciągły ruch ku śmierci, czyli „bycie ku śmierci”. Przychodzimy na świat z ziarnem unicestwienia, które kiełkuje w nas i rośnie wraz z upływem lat. Od urodzenia nosimy w sobie perspektywę własnej śmierci. Nicość stanowi część naszego życia, jest jego ostatecznym przeznaczeniem. Dlatego nie powinniśmy traktować śmierci jako zaprzeczenia bytu.
Konsekwencje zwrotu myśli europejskiej ku śmierci wydają się z różnych względów bardzo niebezpieczne. Zgoda na śmierć stanowić musi siłą rzeczy zagrożenie życia. Rozumiał to doskonale Tomasz Mann — jego najsławniejsza powieść, Czarodziejska góra, rozpatruje relację między życiem a śmiercią na różnych płaszczyznach: biologicznej, psychologicznej, filozoficznej, religijnej. Ostatecznie autor dochodzi jednak do wniosku, że życie wiąże się z przezwyciężeniem pokusy śmierci. Tezę taką ilustruje być może najważniejszy rozdział książki, zatytułowany Śnieg.
Jan Tomkowski
Hasło główne: Życie — koncepcje literackie i filozoficzne Hasła poprzednie: Hasła następne:
zgłoś uwagę
