Zagłębie Krakowskie
 
Encyklopedia PWN
Zagłębie Krakowskie,
okręg przem. obejmujący południowo-wschodnią część Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w rejonie Jaworzna, Trzebini i Oświęcimia
obszar ok. 1,2 tys. km2. Czynnikiem decydującym o powstaniu okręgu przem. były bogate zasoby węgla kam., rud cynku i ołowiu. Początki eksploatacji rud ołowiu w końcu XIII w., produkcję ołowiu (i srebra) na większą skalę rozwinięto zwłaszcza w XV–1. poł. XVI w.; Zagłębie Krakowskie zaczęło się kształtować w pocz. XIX w.: pierwsza kopalnia węgla kam. 1792 w Jaworznie, 12 następnych 1805–15; pierwsze huty cynku 1808–11 w Jaworznie i Sierszy, 1823 czynnych 12 kopalń galmanu. Właściwy rozwój Zagłębia Krakowskiego w końcu XIX w. wiązał się z szybkim wzrostem wydobycia węgla, które 1855–75 powiększyło się z ok. 61 tys. t do ok. 312 tys. t, osiągając 1913 blisko 2 mln t; produkcja cynku 1875–1913 wzrosła z ok. 1,6 tys. t do ok. 15,2 tys. t, wydobycie rud ołowiu 1870–1912 z ok. 0,6 tys. t, do ok. 7,3 tys. t; powstawały cementownie, huty szkła, fabryka sody, rafineria ropy naft. W okresie międzywojennym nastąpiła znaczna rozbudowa przemysłu w Zagłębiu Krakowskim, powstały m.in. Zakłady Chem. Azot w Jaworznie (uruchomione już 1917), Pierwsza Fabryka Lokomotyw w Polsce SA w Chrzanowie (1920), fabryka mydła „ Schicht” w Trzebini (1921), duża Elektrownia Jaworzno (1930), fabryka obuwia T. Baty w Chełmku (1931); wydobycie węgla 1929 osiągnęło ok. 2,8 mln t, a 1938 ok. 2,6 mln (6,8% produkcji krajowej); równocześnie jednak nastąpił upadek górnictwa i częściowo hutnictwa cynku i ołowiu; zatrudnienie w przemyśle Zagłębia Krakowskiego 1938 wynosiło ok. 17 tys. robotników. Po II wojnie świat. szybka odbudowa zakładów przem.; wydobycie węgla kam. 1955 osiągnęło ok. 6 mln t; zatrudnienie w przemyśle Zagłębia Krakowskiego 1965 — ok. 82 tys. osób. Od lat 50. użycie terminu Zagłębie Krakowskie stopniowo zanikało i obecnie w ujęciach statyst. okręg ten nie jest wyodrębniany.
Bibliografia
L. Pakuła, Kształtowanie się i struktura zachodnio-krakowskiego kompleksu przemysłowego, Warszawa 1965;
A. Burzyński, Górnictwo, hutnictwo i przemysł rafineryjny, w: Informator statystyczny do dziejów przemysłu w Galicji, Kraków 1982.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia