Wilhelmshaven

Wilhelmshaven

[wılhlmshạ:fn] ,

m. w północno-zachodniej części Niemiec, w kraju związkowym Dolna Saksonia, nad zat. Jade (M. Północne). W 1853–69 powstał tu port wojenny, stocznia i miasto, od 1911 miasto; 1917 i 1918 rozruchy marynarzy poprzedzające wybuch rewolucji listopadowej 1918; port i stocznię znacznie rozbudowano po 1933; podczas II wojny światowej baza niem. marynarki wojennej, 2. poł. IV–pocz. V 1945 rejon walk toczonych przez pol. Pierwszą Dywizję Pancerną pod dowództwem gen. S. Maczka, która 6 V zajęła W. (po kapitulacji wojsk niem. 5 V); wzięto do niewoli ok. 34 tys. żołnierzy niem., zdobyto m.in. 3 krążowniki, 18 okrętów podwodnych i ok. 200 innych jednostek wojennych; miasto i port zniszczone w ok. 55%, szybko odbudowane.

Od 2. poł. XIX w. port wojenny, od 1911 miasto; podczas II wojny światowej baza niem. marynarki wojennej, rejon walk toczonych 2. poł. IV–pocz. V 1945 przez pol. Pierwszą Dywizję Pancerną pod dowództwem gen. S. Maczka; 6 V (po kapitulacji wojsk niem. 5 V) dywizja ta zajęła Wilhelmshaven, gdzie znajdowało się 34 tys. żołnierzy niem.; zdobyto m.in.: 3 krążowniki, 18 okrętów podwodnych i ok. 200 innych okrętów wojennych. Ważny port handl. (przeładunek gł. ropy naftowej), połączony rurociągami z rafineriami w Hamburgu, Zagłębiu Ruhry i w Wesseling, także Kanałem Ems–Jade z portem Emden (u ujścia rz. Ems do M. Północnego); duża baza marynarki wojennej; wielka rafineria ropy naftowej, przemysł stoczn., chem., precyzyjny (maszyny biurowe Olimpia); rybołówstwo; wyższe szkoły (techn., ekon.), instytuty nauk.; muzea; ogród bot.; kąpielisko.