Wielka Karta Swobód
 
Encyklopedia PWN
Wielka Karta Swobód, Wielka Karta Wolności, łac. Magna Charta Libertatum, Magna Carta, ang. The Great Charter,
akt wydany VI 1215 przez króla Anglii Jana bez Ziemi na błoniu Runnymede nad Tamizą koło Windsoru.
Wydana pod naciskiem zbuntowanych baronów, popartych przez większość hierarchii kościelnej i Londynu, po raz pierwszy w Anglii prawnie ograniczała samowolę władzy królewskiej wobec społeczeństwa. Wśród głównych postanowień gwarantowała swobody Kościoła, uzależniała nakładanie podatków (zwłaszcza tzw. tarczowego) od zgody ogólnej rady królestwa (tj. zgromadzenia głównych wasali królewskich), zakazywała więzienia lub karania jakiegokolwiek wolnego człowieka bez wyroku sądu, ograniczała arbitralne sądownictwo urzędników królewskich, zakazywała nakładania nadmiernych obciążeń na rycerstwo i wolnych chłopów, potwierdzała swobody miast (zwłaszcza Londynu), gwarantowała wolność handlu; ustanawiała radę 25 baronów, która w razie łamania przez króla postanowień Wielkiej Karty Swobód mogła zorganizować zbrojny opór wobec monarchy. W XIII–XV w. wielkokrotnie potwierdzana (ze zmianami), w XVII w. stała się argumentem w walce o prawa parlamentu, w XIX w. uchodziła za wstęp do parlamentaryzmu i udziału społeczeństwa w rządach. Jest uznawana za jedną z historycznych ustaw zasadniczych Wielkiej Brytanii i gwarancji wolności obywatelskich. Tekst z 1215, zachowany w 4 egzemplarzach, był wielokrotnie wydawany i komentowany (wydania polskie 1923 i 1947).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia