Werner Abraham Gottlob
 
Encyklopedia PWN
Werner Abraham Gottlob Wymowa, ur. 25 IX 1750 w Wehrau (obecnie Osiecznica) w Saksonii, zm. 30 VI 1817, Freiberg,
geolog i mineralog niemiecki.
Kalendarium
Urodził się 25 IX 1750 w Wehrau (obecnie Osiecznica) w Saksonii. Pochodził z rodziny górniczej. Początkowo wraz ze swym ojcem pracowal w kopalni rud żelaza w Osiecznicy i Wawrzeńczycach (Lorzendorf). W 1775 zostal inspektorem i profesorem w Akademii Górniczej we Freibergu; pierwszy na świecie prowadził tam wykłady z geologii (zwanej przez niego geognozją). Uważany jest więc za twórcę geologii jako samodzielnej nauki. Wykładał także mineralogię. Dokonał wielu cennych dla geologii ustaleń. Abraham Gottlob Werner zmarł we Freibergu (według innych źródeł w Dreźnie) 30 VI 1817. W uznaniu zasług Wernera na jego domu rodzinnym umieszczona została tablica pamiątkowa (w języku niemieckim) przypominajace jego osiągnięcia.
Najważniejsze dokonania
Największym dokonaniem Wernera było stworzenie przejrzystej klasyfikacji skał i minerałów (Von dem ausserlichen Kennzeichen der Fossilien, 1774), na podstawie ich cech zewnętrznych (makroskopowych). Wprowadził wiele terminów używanych jeszcze do dzisiaj do opisu form występowania skał. Dzięki wielu wnikliwym obserwacjom dokonał podziału mas skalnych na szereg kolejno po sobie następujących formacji geologicznych. Wprowadził kryteria określania względnego wieku żył mineralnych i złóż..
Werner był czołowym przedstawicielem neptunizmu — hipotezy geologicznej mającej obecnie znaczenie historyczne, głoszącej, że wszystkie skały (również magmowe, m.in. granit, bazalt) powstały w wodzie i że woda jest jedynym czynnikiem modelującym powierzchnię Ziemi. Pogląd ten, znany już w starożytnej Grecji (Tales z Miletu), choć dzisiaj nieaktualny, w czasach Abrahama Wernera miał licznych zwolenników i zasługiwał na miano prawdziwej teorii naukowej. Według niej Ziemia była pierwotnie ciekłą kulista masą, która w toku procesów chemicznych, głównie pod działaniem wody, przekształciła się w swą dzisiejszą postać. Pierwotny ocean pokrywał najpierw całą Ziemię. Początkowo w oceanie osadziły się skały „chemiczne”, a za takie uważał Werner łupki krystaliczne, bazalty i granity. Kiedy poziom oceanu obniżył się i powstały lądy, rzeki zaczęły znosić do mórz rozmyte i zniszczone przez wietrzenie resztki skał „chemicznych”. Z nich powstały w morzach osady warstwowe – flisze, ułożone na wcześniej powstałych osadach „chemicznych” (w późniejszej wersji ewolucji Ziemi Werner przeniósł bazalt z osadów „chemicznych” do fliszów). Jako ostatnie powstały gliny, piaski i żwiry. Według Wernera wiek warstw skalnych można określać na podstawie ich pozycji. Uważał bowiem, że skały „chemiczne” osadziły się na całej kuli ziemskiej niemal jednocześnie, podczas, gdy później, również jednocześnie, powstawały skały warstwowe – flisze. Abraham Werner uważał, że skały budujące skorupę ziemską utworzone zostały podczas ciągłego, jednorazowego procesu, który miał trwać zaledwie kilka tysięcy lat. Pogląd ten nie stał w sprzeczności z biblijnym podaniem o stworzeniu świata i potopie. W przeciwieństwie do hipotezy plutonizmu, czyli dawnej hipotezy geologicznej, w myśl której budowa i ewolucja geologiczna Ziemi ukształtowały się pod wpływem powstawania, przemieszczania i krzepnięcia magmy, Werner nie przywiązywał żadnego znaczenia do zjawisk wulkanicznych, uważając, że są one wynikiem podziemnych pożarów węgla kamiennego, a ich znaczenie dla budowy skorupy ziemskiej może być tylko lokalne. Mimo tego, że niemal wszystkie jego prace powstały z pozycji skrajnego neptunizmu, wniosły jednak ogromny wkład do rozwoju geologii
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia