Ugrofinów religie

Ugrofinów religie,

zespół wierzeń ludów ugrofińskich obejmujących Komi, Udmurtów, Mordwinów, Lapończyków, Karelów, Estończyków i Finów.

Najstarsze mity o pochodzeniu świata, zjawisk przyrody i kultury zachowały się w lud. poezji epickiej i magicznych zaklęciach; bardzo powszechny był mit o stworzeniu lądów przez mitycznego ptaka pośród pierwotnego oceanu; w formowaniu wysp i skał ważną rolę odegrał Väinämöinen, wynalazcą żelaza zaś był Ilmarinen — herosi kulturowi uwiecznieni w eposie Kalewala; wg mitologii fińskiej wszechświat składa się z 3 cz.: górnej — zamieszkanej przez bogów, zwłaszcza boga nieba, środkowej — przez ludzi, i dolnej — będącej królestwem śmierci i krainą zmarłych. Chociaż panteon ugrofińskich bogów nie był zorganizowany hierarchicznie, ludom ugrofińskim znane było pojęcie Istoty Najwyższej, będącej bogiem nieba (Ukko u Finów, Inmar u Udmurtów, Jen u Komi); ów bóg był dawcą życia i płodności, otaczano go kultem i składano mu ofiary; później — pod wpływem islamu — został on uznany przez Udmurtów za Boga monoteistycznego. Oprócz bogów czcili różnego rodzaju duchy opiekuńcze, których kult wywodził się z kultu zmarłych. Wszystkie ceremonie rel. (oprócz pogrzebów) odbywały się w św. gajach, których sakralnym symbolem było osobliwe drzewo, źródło czy niezwykle ukształtowany kamień; kamienie służyły też za ołtarze, na których składano krwawe lub bezkrwawe ofiary. Od XII w., gdy zachodnie ludy ugrofińskie zaczęły ulegać chrystianizacji, św. gaje były systematycznie niszczone, chociaż pamięć o nich zachowała się w tradycji lud. aż do XVII w.