Tołstoj Aleksiej N.

Tołstoj Aleksiej N., hrabia, ur. 10 I 1883, Nikołajewsk, zm. 23 II 1945, Moskwa,

pisarz rosyjski. Młodzieńcze zainteresowania

1919–23 na emigracji; jeden z gł. przedstawicieli ros. prozy realist.; pocz. powieści psychol.-obyczajowe, ukazujące środowiska szlacheckie (m.in. Kulawy książę 1912, 1 wyd. pol. pt. Książęca miłość 1936); drogę inteligencji do rewolucji obrazuje trylogia Tołstoja Droga przez mękę (1922–41, wyd. pol. 1935–49); powieści polit. w konwencji socrealist., m.in. Czarne złoto (1931, wyd. pol. 1935 i 1956 pt. Emigranci) — pamflet na emigrację ros., Chleb (1937, wyd. pol. fragmentów pt. Obrona Carycyna 1949) — swoista kontynuacja trylogii, podnosząca zasługi J. Stalina w obronie Carycyna (ob. Wołgograd); powieści fantastycznonauk., m.in. Aelita (1922–23, wyd. pol. 1956), Eksperyment inż. Garina (1925–27, wyd. pol. 1946); w nie ukończonej hist. powieści biogr. Piotr Pierwszy (t. 1–3 1930–45, wyd. pol. t. 1–3 1948) i dramacie hist. Iwan Groznyj (cz. 1–2 1941–43) Tołstoj ukazał wielkość i okrucieństwo władców, wyraźnie idealizując postać Iwana IV Groźnego; pol. wybory opowiadań Mroźna noc (1950), Błękitne miasta i inne opowiadania (1964); bajki dla dzieci, m.in. Złoty kluczyk, czyli Niezwykłe przygody pajacyka Buratino (1936, wyd. pol. 1946).