Szydłowiec

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Szydłowiec,

m. powiatowe w województwie mazowieckim, na Przedgórzu Iłżeckim, nad Korzeniówką (prawy dopływ Radomki).

Ludność miasta: ogółem — 11,7 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 533,5 os/km² (2019)

Powierzchnia: 22 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 20°51′E, szerokość geograficzna: 51°14′N

Prawa miejskie: nadanie praw — 1427

Oficjalne strony WWW: www.szydlowiec.pl

przemysł materiałów budowlanych (m.in. kamieniołom i zakład obróbki piaskowca, zw. piaskowcem szydłowieckim — służy gł. do wykładania elewacji budynków); ponadto przemysł skórz. (zwłaszcza garbarski) i elektromaszynowy; drobne przetwórstwo rolno-spoż.;ośr. obsługi ruchu turyst.; węzeł drogowy; Muzeum Lud. Instrumentów Muzycznych. W pobliżu Szydłowca Rezerwat Cisowy Majdów (powiat 9,3 ha) i Rezerwat Cisowy Skarżysko (powiat 6,1 ha).

Historia.

W XIII w. wieś, własność Odrowążów (Szydłowieckich), od 1548 Radziwiłłów; prawa miejskie 1427; ośr. rzemiosła — kamieniarstwo, w XVI w. kuźnice, gorzelnictwo; duże skupisko Żydów; w 2. poł. XVII w. zahamowanie rozwoju; napływ ludności żydowskiej (1939 ok. 7,2 tys., ok. 70% mieszk. Szydłowca); od 1795 w zaborze austr., od 1809 w Księstwie Warsz., od 1815 w Królestwie Pol.; od 1828 własność rządowa; siedziba obwodu górniczego i leśnictwa; w XIX w. powstały w Szydłowcu zakłady metalurgiczne, na pocz. XX w. znacznie rozwinął się przemysł kamieniarski; od 1885 połączenie kol.; w czasie okupacji niem. IX–XI 1939 obóz przejściowy dla jeńców pol. (ok. 3–4 tys. żołnierzy), 2 getta: do 1942 i 1942–43 (łącznie ok. 15 tys. osób, zginęły w ośr. zagłady w Treblince); ośr. konspiracji i rejon działalnościpartyzanckiej; 1954–75 i od 1999 siedziba powiatu.

Zabytki.

Późnogot. kościół fundacji J. Szydłowieckiego (1493–1509), wewnątrz cenne dzieła sztuki; zamek Szydłowieckich (1510–26, przebudowa 1620–30 dla Radziwiłłów, częściowo rekonstruowany 1949–58); późnorenes. ratusz (1602–05, K. i W. Fodygowie, przebudowa XIX w., częściowo rekonstruowany 1948–58).