Szolem Alejchem
 
Encyklopedia PWN
Szolem Alejchem, właśc. Szolem Rabinowicz, ur. 2 III 1859, Perejasław (Ukraina), zm. 13 V 1916, Nowy Jork,
pisarz żydowski, tworzący w języku jidysz, początkowo także w językach hebrajskim i rosyjskim.
Kalendarium
Pochodził z Ukrainy, od 1887 w Kijowie, 1906–07 i od 1914 w Nowym Jorku; 1888–89 wydawca rocznika literackiego „Di Jidysze Folksbibilotek”; utwory Szolema odznaczają się zróżnicowanym, bogatym idiomatycznie językiem, jaskrawym humorem, doskonałymi portretami postaci, często tragikomicznych; cykle listów Miliony (1892, wydanie polskie 1908) oraz monologów Dzieje Tewji mleczarza (1894, wydanie polskie 1960), opowieść Motel, syn kantora (1907–16, wydanie polskie 1958) utrwaliły sylwetki Żydów wschodnioeuropejskich z przełomu XIX i XX w.; dramaty, także adaptacje sceniczne prozy, wywarły wielki wpływ na rozwój teatru w języku jidysz; światową sławę zdobyła autorska inscenizacja monologów Tewje mleczarz (wersja musicalowa J. Bocka Skrzypek na dachu wystawiony 1964, wystawienie polskie 1983, ekranizacja N. Jewison 1971), do stałego repertuaru weszły komedie Di goldgreber [‘poszukiwacze złota’] (1908), Dos grojse gewins [‘wielka wygrana’] (1915), Szwer cu zajn a jid [‘trudno być Żydem’] (1914, na podstawie powieści Der blutiker szpas ‘krwawy żart’); do najbardziej znanych powieści należy trylogia krytykująca współczesną społeczność żydowską, która nie potrafiła stworzyć warunków dla rozwoju sztuki i niezwykłych talentów: Muzykant (1888, wydanie polskie 1900), Josele Solowiej (1889), Blondzende sztern [‘błądzące gwiazdy’] (1912); opowiadania w zbiorach Notatki komiwojażera (1925, wydanie polskie 1958), Zaczarowany krawiec (1900, wydanie polskie 1959), wybór Kasrylewka (wydanie polskie 1991); ponadto autobiografia Z jarmarku (wydanie polskie 1989), utwory dla dzieci; Ale werk [‘dzieła wszystkie’] (t. 1–28 1917–23).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia