Święta Lipka,
w. w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. kętrzyńskim (gmina Reszel), w północnej części Pojezierza Mrągowskiego, na przesmyku między jez.: Dejnowa i Wierzbowskim, w otoczeniu lasów;
Święta Lipka
Encyklopedia PWN
Święta Lipka (niem. Heiligelinde) znajdowała się w granicach państwa krzyżackiego, od 1525 w Prusach Książęcych, dzieliła ich losy polit.; po I wojnie świat. objęta plebiscytem, pozostała w granicach Niemiec; od 1945 w Polsce. Sanktuarium maryjne — początki kultu związane z figurą Matki Bożej; ruch pielgrzymkowy prawdopodobnie od 1. poł. XV w.; ok. 1480 wzniesiono kaplicę, którą 1524 zburzyli protestanci; 1618 wybudowano nową kaplicę, w końcu XVII w. barok. klasztor Jezuitów (1695–98, przebudowa XIX w.) z kościołem odpustowym NMP (1688–93, budowniczy J. Ertly z Wilna; fasada 1730), wystrój wnętrza z XVII i XVIII w. (m.in. malowidła ścienne 1722–27, M.J. Mayer z Lidzbarka; ołtarz gł. 1712–14); krużganek z kaplicami (1694–1707; malowidła 1733–37, Mayer); w kościele otoczony kultem obraz Matki Bożej Świętolipskiej (1640, M. Pens); przy kościele muzeum; 1632–1780 i od 1932 misja jezuicka; liczne pielgrzymki pol. ludności katol. (gł. z Prus Książęcych, Warmii i Mazowsza); w XIX w. pielgrzymki ograniczone przez władze pruskie; po 1945 ponowne odrodzenie kultu i sanktuarium, znaczny ruch pątniczy (rocznie ponad 100 tys. osób); również miejscowość wypoczynkowa; corocznie odbywają się Świętolipskie Wieczory Muzyczne.
