Supraśl

Supraśl,

miasto w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, na Wysoczyźnie Białostockiej, nad Supraślą i jej kilkoma dopływami, na których niewielkie zalewy.

Ludność miasta: ogółem — 4,6 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 767,5 os/km² (2019)

Powierzchnia: 6 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 23°21′E, szerokość geograficzna: 53°13′N

Prawa miejskie: nadanie praw — 1919

Oficjalne strony WWW: www.suprasl.com.pl

uzdrowisko i ośr. wypoczynkowy na zachodnim skraju Puszczy Knyszyńskiej; rozwijająca się się baza noclegowa; borowina ze złoża Podsokołda; leczenie chorób dróg oddechowych, narządów ruchu, reumatycznych i przemiany materii; szlaki piesze i rowerowe; trasy narciarstwa biegowego; spływy kajakowe Surpaślą; Wyższa Szkoła Wychowania Fiz. i Turystyki im. Z. Szelesta; liceum plast.; muzeum; Teatr „Wierszalin”.

Historia.

Od ok. 1500 klasztor bazylianów fundowany przez Chodkiewiczów, obok od XVI w. osada; w XVII w. ważny ośrodek rel.-kult. unitów; przy klasztorze cenna biblioteka (m.in. Kodeks supraski z XI w.), 1695 zał. drukarnię, 1711 papiernię; w kościele bazyliańskim istniał obraz Matki Boskiej Częstochowskiej uważany za cudowny (również po zamianie kościoła na cerkiew prawosł.). W 1795–1807 w zaborze pruskim, w tym czasie siedziba biskupstwa unickiego; 1807 wraz z obwodem białostockim włączony do Rosji; 1824 kasata klasztoru, dobra skonfiskowane; po 1831 klasztor zamieniono na prawosławny. Po drastycznym 1832 podwyższeniu ceł między Królestwem Pol. i Rosją — rozwój przemysłu włók., 1834 pierwsza wielka manufaktura sukna, do połowy XIX w. największy ośr. przemysłu włók. w okręgu białostockim (ponad 1 tys. robotników); od poł. XIX w. utrata znaczenia na rzecz Białegostoku, w końcu XIX w. upadek przemysłu; na przeł. XIX i XX w. strajki włókniarzy; 1918–24 rozwój przemysłu wełn., później ograniczenie produkcji; od 1919 prawa miejskie. W okresie IX 1939–41 pod okupacją sow., 1941–44 pod okupacją niem., VII 1944 Niemcy zniszczyli prawie wszystkie zakłady (których już nie odbudowano).

Zabytki.

Zespół klasztorny prawosł.: got. cerkiew (1503–11, zniszczonej 1944, od 1984 rekonstrukcja, ocalała część w miejscowym muzeum), barok. pałac archimandrytów (koniec XVII–pocz. XVIII w., spalony 1944, odbud. 1959–72; w części muzeum), budynki klasztorne (XVIII–XIX w., odbud. po spaleniu 1944), brama wieżowa (po 1752, odbud. ok. 1955).

Bibliografia

M. CZAJKOWSKI, J. ZYSKOWSKI, H. OŁDYŃSKI Supraśl, Kraków 1972.