Sołowiecki monastyr,
zespół arch. w Rosji, na Wyspie Sołowieckiej (największej z Wysp Sołowieckich), na M. Białym;
Sołowiecki monastyr
Encyklopedia PWN
posiadał wielkie dobra ziemskie i warzelnie soli; przebywał w nim stały garnizon wojsk. (1 tys. strzelców) podległy archimandrycie; od XVI w. do 1902 także miejsce zesłania więźniów polit. (objętych tzw. opałą, czyli niełaską cara) i przeciwników oficjalnej Cerkwi; w XVII w. jeden z ośr. staroobrzędowców; w Rosji sow. i ZSRR część systemu łagrów. W obrębie potężnych murów (wys. 8–11 m, grub. 4–6 m) wzniesionych z ogromnych nieociosanych głazów (dł. do 5 m), z 8 basztami (1584–94) i 7 bramami, znajdują się zabudowania kultowe, gosp. i mieszkalne; budowle z XVI w.: sobory Uspieński z refektarzem (o pow. 500 m2) i Preobrażeński, cerkiew Błagowieszczenija; z XVIII i XIX w.: cerkiew Filipowska i dzwonnica, sobór Troicki i cerkiew Nikołaja; wśród licznych zabudowań mieszkalnych i gosp. — młyn wodny (pocz. XVII w.); monastyr został wpisany na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO.
