Słowacki Juliusz, Mnich

Słowacki Juliusz, Mnich

(1830), powieść poetycka Juliusza Słowackiego o motywach orientalnych. W celi klasztornej dobiega kresu żywota tytułowy mnich. Jest Arabem z pochodzenia, który oszołomiony pięknem sztuki chrześcijańskiej zmienił wiarę. Jego gwałtowna konwersja wyżłobiła jednak ślady w duszy — nawrócony mnich staje się dla swych współplemieńców renegatem. Co więcej podczas swym wędrówek zabija brata, traci kochankę, a broniąc oblężonego klasztoru zabija ojca. Zamyka wszelkie szanse powrotu do swoich, ale tuż przed śmiercią nachodzą go majaki i wewnętrzna potrzeba pojednania z Arabami — mnich widzi dawną ukochaną wzywająca go do porzucenia wiary „krzyża". Bohater powieści uosabia romantyczne osamotnienie — nie dość że bohater przez swą konwersję skazał się na samotność, to w dodatku przychodzi mu umierać w poczuciu przegranego życia, poniesionej klęski miłosnej i moralnej. Tuż przed śmiercią prosi, aby pochowano go w stepie, bliżej swoich. W twórczości Słowackiego motywy orientalne pojawiały się wielokrotnie, a zwłaszcza w powieściach poetyckich Jan Bielecki, Arab (z modelowym bohaterem uosabiającym zło i samotność), Żmija i Lambro. Początek tym zainteresowaniom dały dwie redakcje poematu Szanfary. Ułomki poematu arabskiego, wzorowanego na twórczości poety przedmuzułmańskiego z plemienia Azd. Kasyda tego poety była wcześniej tłumaczona przez Adama Mickiewicza i Ludwika Spitznagla.

Tomasz Miłkowski