Sieradz

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Sieradz,

m. powiatowe w województwie łódzkim, w Kotlinie Sieradzkiej, u ujścia Żegliny do Warty.

Ludność miasta: ogółem — 42,1 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 825,9 os/km² (2019)

Powierzchnia: 51 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 18°45′E, szerokość geograficzna: 51°36′N

Prawa miejskie: nadanie praw — przed 1255

Oficjalne strony WWW: www.umsieradz.pl

1950–92 liczba ludności wzrosła ponad 4-krotnie; ośr. przem., usługowy i kult.-oświat.; przemysł spoż., materiałów budowlanych, chem., elektroniczny, odzieżowy; węzeł drogowy; szkolnictwo wyższe, m.in.: Wyższa Szkoła Humanist.-Ekon., Zespół Kolegiów Uniw. Łódz., Zamiejscowy Ośr. Dydaktyczny Politechniki Łódz.; Muzeum Okręgowe, Sieradzki Park Etnograf.; działają Tow. Przyjaciół S., Sieradzkie Tow. Muz. im. C. Bazylika; centrum handl.-usługowe, otoczone od południa i zachodu osiedlami mieszkaniowymi, leży na l. brzegu Warty; w północnej części miasta wzdłuż linii kol. znajdują się zakłady przem., nad Wartą i Żegliną tereny rekreacyjne — park Staromiejski, park im. A. Mickiewicza, Wzgórze Zamkowe.

Historia.

Ślady osadnictwa od neolitu; pozostałości najstarszej osady z VI/VII w.; na pr. brzegu Warty ok. poł. XI w. osada otwarta, w 2. poł. XI w. na jej miejscu gród i podgrodzie rzemieślniczo-handl., wzmiankowane po raz pierwszy 1136; w XII w. gród kasztelański, targ i komora celna; od XII w. rozwój osadnictwa na lewym brzegu Warty, w poł. XIII w. lokacja miasta, prawa miejskie przed 1255; w XIII–XIV w. stol. księstwa dzielnicowego (inkorporowane 1339 do Korony), w XV–XVI w. znaczny ośr. handl.-rzemieślniczy (gł. sukiennictwo i kuśnierstwo); na szlaku handl. z Krakowa do Wielkopolski i z Mazowsza do Wrocławia; XV w.–1793 stol. województwa, ziemi, starostwo grodowe; liczył 2–3 tys. mieszk.; w XVII–XVIII w. podupadł; od 1793 w zaborze pruskim, od 1807 w Księstwie Warsz., od 1815 w Królestwie Pol.; od pocz. XIX w. ożywienie gosp., 1823 założono manufakturę sukienniczą, w końcu XIX i na pocz. XX w. — niewielkie zakłady przem.; od 1903 połączenie kol.; 1918–75 i od 1999 siedziba powiatu. W czasie okupacji niem. włączony do III Rzeszy; 1939–45 jedno z największych więzień w tzw. Kraju Warty (ok. 15 tys. więźniów); IX–XI 1939 obóz przejściowy dla jeńców pol., 1940–42 obóz pracy przymusowej i getto (ok. 2,5 tys. osób, ok. 1 tys. wywieziono do getta w Zduńskiej Woli, 180 do getta łódz., pozostałych do ośr. zagłady w Chełmnie). 1975–98 siedziba województwa; przyłączono wiele okolicznych wsi, m.in. Męka, Woźniki, Monice.

Zabytki.

Klasztor Dominikanów (ob. Urszulanek): got. kościół (ok. 1300 i ok. 1380, barok. przebudowa pocz. XVIII w.), budynek klasztorny (ok. 1300, XVI w. i 1651, przebudowany), późnogot. kościół parafialny (XVI w., przebudowa 1648–82).

Sieradz, kościół parafialny