Pugaczowa powstanie,
powstanie Kozaków i chłopów w Rosji 1773–75, pod wodzą J. Pugaczowa;
Pugaczowa powstanie
Encyklopedia PWN
objęło ogromne terytorium: kraj orenburski, Ural, Syberię Zachodnią, środkowe i dolne Powołże; walczyło w nim ok. 100 tys. chłopów, biedoty kozackiej, Baszkirów i in. przedstawicieli nieros. narodowości (w tym część konfederatów barskich zesłanych do Orenburga). W 1773 powstańcy opanowali kilka twierdz i przystąpili do oblężenia Orenburga; pierwsza ekspedycja wojsk ros. została przez Pugaczowa rozbita; 1774 powstańcy zdobyli Kazań (oprócz twierdzy), potem ruszyli przez stepy nadwołżańskie w kierunku Moskwy, ścigani przez wojska pod wodzą P. Panina i A. Suworowa; wskutek zdrady części starszyzny Kozaków jaickich ponieśli k. Czarnego Jaru klęskę, po której nastąpiły krwawe represje. Powstanie Pugaczowa było największym zrywem antyfeudalnym w Rosji, jednak sprzeczności interesów różnych grup powstańczych i żywiołowy charakter wystąpień spowodowały jego upadek. Powstanie Pugaczowa wywarło znaczny wpływ na rozwój myśli społ.-polit. w Rosji — od A. Radiszczewa i dekabrystów do rewolucyjnych demokratów i narodników.
