Przysucha

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Przysucha,

m. powiatowe w województwie mazowieckim, na pograniczu Równiny Radomskiej i Garbu Gielniowskiego, nad Radomką (południowo-wschodni skraj miasta).

Ludność miasta: ogółem — 5,8 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 831,1 os/km² (2019)

Powierzchnia: 7 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 20°37′E, szerokość geograficzna: 51°22′N

Prawa miejskie: nadanie praw — 1710, utrata — 1870; nadanie praw — 1958

Oficjalne strony WWW: www.przysucha.umig.gov.pl

osiedle wzmiankowane 1490; prawa miejskie 1710; w XVIII w. ośr. górniczo -hutn. (złoża rud żelaza); od 1795 w zaborze austr., od 1809 w Księstwie Warsz., od 1815 w Królestwie Pol.; od XVIII w. liczne skupisko Żydów; od pocz. XIX w. znany ośr. chasydzki skupiony wokół cadyków Symchy Bunema, Jakuba, zw. Świętym Żydem i in. (1939 ok. 2,5 tys. Żydów — ok. 65% mieszk.); w 2. poł. XIX w. upadek hutnictwa wskutek braku połączeń kol.; 1870–1958 utrata praw miejskich; od 1918 pierwsza w Polsce średnia szkoła spółdz.; 1939–40 rejon działania hubalczyków, 1942–44 — oddziałów partyzanckich; 26 IX 1944 bitwa 25 i 74 pułku AK w lasach koło P. z oddziałami niem. — partyzanci przełamali pierścień obławy i wyszli z okrążenia; VIII–X 1942 getto (ok. 5 tys. osób wywiezionych przez Niemców do ośr. zagłady w Treblince); do 1975 miasto powiatowe; miejsce urodzenia O. Kolberga. Ośr. usługowy; zakłady przemysłu metal., odzieżowego i spoż.; Muzeum im. O. Kolberga; klasycyst. kościół (1780–86, XIX w.), synagoga (koniec XVIII w.). W pobliskim Skrzyńsku późnobarok. kościół parafialny (1760–68), wytwórnia płytek kamionkowych, zamrażalnia owoców i warzyw, zakłady mechaniczne.