Polonia w Londynie
 
Polonia w Londynie
Skupisko polonii w Londynie zaczęło się formować w latach 30. XIX w. (Wielka Brytania — Polacy i Polonia). W 1940, gdy Londyn stał się siedzibą władz RP na uchodźstwie, mieszkało w nim ok. 1 tys. Polaków, którzy opuścili kraj 1939 (głównie urzędnicy państwowi). Po zakończeniu II wojny światowej w Londynie osiedliło się ok. 40 tys. Polaków, w zdecydowanej większości powojennych emigrantów politycznych, którzy 1939–45 służyli w PSZ na Zachodzie, AK, bądź przeszli przez obozy i więzienia w ZSRR. W okresie powojennym w Londynie urzędował prezydent i rząd RP na uchodźstwie, działało wiele organizacji politycznych, rozwinęło się życie religijne, kulturalne i naukowe. Do najważniejszych instytucji i stowarzyszeń należały: Instytut Historyczny im. Gen. W. Sikorskiego (późniejszy Instytut Polski i Muzeum Gen. Sikorskiego), Biblioteka Polska, Polski Uniwersytet na Obczyźnie (PUNO), Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie, Polskie Towarzystwo Historyczne, Studium Polski Podziemnej, Związek Pisarzy Polskich, Związek Artystów Scen Polskich. Oprócz nich działały galerie, teatr dramatyczny, sceny kabaretowe (M. Hemara) oraz kluby (Ognisko Polskie), rozwinęła się sieć polskich sklepów, kawiarni, restauracji, drobnych przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych. Wojenna geneza emigracji sprawiła, że powstało wiele organizacji kombatanckich (Stowarzyszenie Polskich Kombatantów, Stowarzyszenie Lotników Polskich, Koło AK) oraz samopomocowych (Komitet Obywatelski); w 2. poł. lat 70. większość stowarzyszeń społecznych i kulturalnych (m.in. Biblioteka Polska, PUNO, teatr, Stowarzyszenie Polskich Kombatantów) przeniosła się do Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego (POSK) w dzielnicy Hammersmith. W okresie powojennym Londyn stanowił centrum życia literackiego emigracji, ulokowały się tam księgarnie oraz wydawnictwa (m.in. Gryf, Polska Fundacja Kulturalna, Oficyna Poetów i Malarzy, B. Świderski, Veritas, Polonia, Odnowa), w których publikowali pisarze i historycy polscy mieszkający nie tylko w Wielkiej Brytanii. Ukazywało się kilkadziesiąt dzienników i czasopism (m.in. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, „Wiadomości”, „Orzeł Biały”, „Lwów i Wilno”, „Życie”). W 1976 na cmentarzu Gunnersbury został odsłonięty pomnik upamiętniający oficerów polskich pomordowanych w Katyniu, 2000 — pomnik gen. W. Sikorskiego. Na przełomie lat 60. i 70. w Londynie osiedliła się grupa tzw. emigrantów marcowych, którzy założyli własne instytucje kulturalne (czasopismo „Aneks”, wydawnictwa Aneks i Kontra); na początku lat 80. zaczęli się osiedlać przedstawiciele tzw. emigracji solidarnościowej, którzy utworzyli m.in. Wydawnictwo Puls. W 1990 „polski Londyn” (w którym mieszkało wówczas ok. 20 tys. Polaków) przestał pełnić funkcję centrum życia politycznego poza krajem, co nie oznaczało likwidacji instytucji, których korzenie sięgają czasów powojennych (Instytut Polski, POSK, Biblioteka Polska, Polska Fundacja Kulturalna, teatr, prasa).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Londyn, Buckingham Palace (Wielka Brytania)fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia