Podhalanie

Podhalanie,

ludność góralska zamieszkująca Podhale (granica północna — pasmo Gorców, zachodnia — ziemia orawska, wschodnia — ziemia spiska, południowa — Tatry);

są najbardziej wyróżniającą się grupą pol. górali dzięki zachowaniu i kultywowaniu odrębnej gwary i kultury, która już od XIX w. była przedmiotem szczególnego zainteresowania; geneza grupy Podhalan jest związana z osadnictwem pasterskim i późniejszym osadnictwem roln.; w kulturze i języku Podhalan są zachowane liczne składniki tradycyjnej kultury pasterskiej wspólne dla pasterstwa karpackiego (organizacja wypasu, strój, sprzęty, zdobnictwo, nazewnictwo); zachowany do dziś charakterystyczny typ budownictwa, który na przeł. XIX i XX w. stał się inspiracją zakopiańskiego stylu; bogata sztuka lud. — malarstwo na szkle, rzeźba i snycerstwo, kowalstwo, hafciarstwo itp., bogata obrzędowość, odrębna muzyka i tańce, rozwinięta literatura regionalna; liczne elementy kultury artyst. i duchowej Podhalan weszły do kultury nar.; grupa o silnym poczuciu odrębności regionalnej i dużych uzdolnieniach artyst., o czym świadczą licznie tu działające zespoły pieśni i tańca, twórcy lud., gawędziarze, muzycy oraz często organizowane różnorodne imprezy folklorystyczne; tradycyjna i współcz. kultura Podhalan jest prezentowana w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem oraz w kilku innych kolekcjach na Podhalu.