Piero della Francesca
 
Encyklopedia PWN
Piero della Francesca
[franczẹska] Wymowa,
ur. ok. 1415, Sansepolcro, zm. 1492, tamże,
włoski malarz i teoretyk malarstwa.
Kalendarium
Urodził się ok. 1415 w Sansepolcro. Łączył działalność artystyczną z rzemieślniczą i handlową. Duży wpływ na jego twórczość wywarł D. Veneziano (zniszczone freski w kościele San Egidio we Florencji 1439); związany z rodzinnym miastem (członek rady miejskiej 1442), które do końca życia pozostało jego miejscem zamieszkania i dostarczało mu zamówień: ołtarze dla bractwa della Misericordia (ok. 1445–1460 — Pinakoteka, Sansepolcro) i katedry (Chrzest Chrystusa — National Gallery, Londyn);
Malarz tworzący na zamówienie włoskich rodów arystokratycznych
Pracował również dla kilku rodów, które odegrały istotną rolę w dziejach humanizmu i wczesnego renesansu we Włoszech: Este w Ferrarze, Malatesta w Rimini i Montefeltro w Urbino; w Ferrarze namalował m.in. obraz Św. Hieronim pokutujący (1450 — Gemäldegalerie, Berlin); w Tempio Malatestiano w Rimini wykonał fresk Sigismondo Malatesta adorujący św. Zygmunta (1451); w Urbino stworzył: Biczowanie (ok. 1450 — Palazzo Ducale) oraz Portrety księcia Federiga Montefeltro i jego żony Battisty Sforzy (przed 1472 — Galleria degli Uffizi, Florencja) i ołtarz do kościoła San Bernardino Matka Boska z Dzieciątkiem, świętymi, aniołami i portretem księcia Montefeltro, upamiętniający narodziny syna księcia, Guidobalda (połowa lat 70. — Brera, Mediolan). Największym dziełem della Francesca były freski ze scenami Legendy Krzyża Świętego w kaplicy Baccich w kościele San Francesco w Arezzo (rozpoczęte po 1447, ukończone przed 1465). W tym samym okresie powstały freski: Madonna del Parto w kościele Santa Maria w Momentana koło Monterchio (obecnie kaplica cmentarna w Monterchio), Zmartwychwstanie (po 1458 — Museo Civico, Sansepolcro); ostatnie prace to: Św. Hieronim (Gallerie dell’Accademia, Wenecja), Madonna di Senigallia (Galleria Nazionale delle Marche, Urbino) i Narodziny Chrystusa (National Gallery, Londyn). Zmarł w 1492 w Sansepolcro.
Charakterystyka stylu
Malował obrazy tablicowe i freski o tematyce religijnej, także kompozycje alegoryczne o skomplikowanej symbolice, np. na odwrocie portretów księcia Montefeltro i jego żony; w tle pojawiały się niekiedy krajobrazy lub widoki rodzinnego miasta; kolorystyka ewoluowała od barw zdecydowanych i nasyconych ku gamie delikatniejszej i bardziej rozjaśnionej; postacie były zwykle dość masywne, o proporcjach zbliżonych do ówczesnej rzeźby florenckiej; w strukturze obrazów istotną rolę odgrywało światło (światłocień, refleksy barwne) i oparta na podstawach matematycznych perspektywa. Piero della Francesca łączył w swej twórczości wcześniejszą tradycję, np. złote ornamentalne tła, z osiągnięciami kręgu malarzy i teoretyków sztuki, których poznał we Florencji w latach 30. XV w., tworząc jedyne w swoim rodzaju malarstwo, które historia sztuki odkryła dopiero na przełomie XIX i XX w. Był autorem traktatów teoretycznych: nawiązującego do Elementów Euklidesa — De quinque corporibus regularibus, o rachunkowości Trattato d’abaco, o perspektywie De prospettiva pingendi (po 1482) — odnaleziony i opublikowany dopiero w XX w., stał się przedmiotem plagiatu ze strony jego ucznia z Urbino, matematyka i malarza, L. Pacioli.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Piero della Francesca, Matka Boska z Dzieciątkiem, świętymi, aniołami i portretem księcia Montefeltro — Brera, Mediolan fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Piero della Francesca, Portret Frederiga da Montefeltro 1465–66 — Galleria degli Uffizi, Florencjafot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Piero della Francesca, Biczowanie Chrystusa, między 1455 a 1465
Galleria Nazionale delle Marche, Urbino
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Piero della Francesca, Chrzest Chrystusa — National Gallery, Londyn fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia