Piemont
 
Encyklopedia PWN
Piemont, Piemonte,
region i kraina historyczna w północno-zachodnich Włoszech, przy granicy z Francją i Szwajcarią;
pow. 25,4 tys. km2; 4,4 mln mieszk. (2019); stol. — Turyn. Powierzchnia górzysta; w zachodniej i północnej części pasma Alp Zachodnich: Nadmorskie, Kotyjskie, Graickie, Pennińskie (Monte Rosa, 4634 m) i Lepontyńskie, w środkowej — Niz. Padańska, ograniczona od południa Alpami Liguryjskimi i Apeninem Liguryjskim; gęsta sieć rzeczna, gł. alpejskie dopływy Padu; na wschodzie, na granicy z Lombardią duże jez. Maggiore. P. należy do najsilniej uprzemysłowionych regionów Włoch; rozwinięty przemysł środków transportu, zwłaszcza samochodowy (fabryki koncernu Fiat), maszyn., elektroniczny (w Ivrea zakłady Olivetti), gumowy, papierniczy, materiałów budowlanych (kamieniołomy granitów, gnejsów, diorytów, wapieni), hutnictwo żelaza i aluminium; liczne hydroelektrownie; największe ośr. przem.: Turyn (siedziba koncernu Fiat), Novara, Alessandria, Biella, Asti i Cuneo. Intensywna uprawa zbóż (pszenica, kukurydza), buraków cukrowych, warzyw, drzew owocowych, winorośli (produkcja znanych win: Cinzano, Rossi); hodowla bydła, trzody chlewnej i owiec (gł. w górach). Turystyka; uzdrowiska, ośr. wypoczynkowe i sportów zimowych (m.in. Domodossolla, Racciamelone, Argentera, Terme di Valdieri). Gęsta sieć komunik.; magistralne linie kol. i drogowe (biegnące w tunelach pod przełęczami alpejskimi) łączą Turyn z Francją i Szwajcarią.
Historia. Nazwa regionu, pochodząca z l. poł. XIII w. na określenie terenów dawnego państwa Longobardów między Padem a północnymi Alpami, później także innych terenów północnych Włoch będących we władaniu dyn. sabaudzkiej. W starożytności zasiedlony przez Celtów, opanowany przez Rzym; od ok. 568 pod władzą Longobardów, następnie należał do państwa Karola Wielkiego; w XI–XV w. rozpadł się na kilka jednostek terytorialnych (Ivrea, Monferrato, Saluzzo, Sabaudia i in.); od XV w. księstwo Sabaudii i Piemontu, od 1720 trzon Królestwa Sardynii ze stol. w Turynie; 1799–1814 należał do Francji; w XIX w. jedna z najbardziej rozwiniętych gosp. części Włoch; za panowania Karola Alberta (1831–49) ośr. wł. ruchu wyzwoleńczego i dążeń do zjednoczenia Włoch (risorgimento) pod egidą domu sabaudzkiego; jego przedstawiciel, Wiktor Emanuel II, został 1861 pierwszym królem zjednoczonych Włoch.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Turyn, most na Padzie (Włochy)fot. K. Sołtyk/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia