Parlament Europejski

Parlament Europejski,

jeden z głównych organów (instytucji) Wspólnot Europejskich i UE; z główną siedzibą w Strasburgu.

Jego zalążkiem było utw. 1952 Wspólne Zgromadzenie (zw. też Zgromadzeniem Parlamentarnym) EWWiS; 1958 stało się ono wspólnym organem EWWiS, EWG i Euratomu jako Eur. Zgromadzenie Parlamentarne, od 1962 — P.E. Pocz. deputowanych desygnowały parlamenty poszczególnych państw (ze swego składu); od 1979 deputowani do P.E. pochodzą z wyborów powsz. i bezpośrednich, przeprowadzanych w państwach członkowskich Wspólnot; na mocy Traktatu o Unii Europejskiej czynne i bierne prawo wyborcze mają wszyscy obywatele UE na całym jej obszarze. P.E. jest jednoizbowy; od 1979 jest wybierany na kadencję 5-letnią. Jego wielkość zmieniała się wraz z przyjmowaniem nowych państw do Wspólnot Eur. i UE; państwom przypada do obsadzenia różna liczba miejsc (ustalana w zależności od liczby ludności danego państwa); od 2014 P.E. liczy 751 czł.; deputowani wykonują swój mandat niezależnie, nie mogą być związani instrukcjami rządów; od 2004 nie można łączyć mandatu deputowanego do parlamentu nar. i do P.E. Początkowo uprawnienia Eur. Zgromadzenia Parlamentarnego i P.E. miały charakter konsultacyjny; były następnie stopniowo rozszerzane, zwłaszcza na mocy aktów z 1975, 1986, 1992, 1997 i 2001; w ich wyniku P.E. uzyskał kompetencje legislacyjne, budżetowe, kontrolne i zatwierdzające; w zasadzie P.E. nie ma inicjatywy ustawodawczej; ma natomiast znaczne uprawnienia w procesie uchwalania wspólnotowego budżetu; zatwierdza kandydaturę przewodniczący Komisji Eur. i jej pełny skład; może kierować interpelacje do Komisji Eur. lub Rady UE; ma prawo odwołania Komisji Eur. (drogą przegłosowania wotum nieufności). Odgrywa rolę publicznego forum debat nad sprawami UE. Deputowani nie zasiadają w P.E. w zespołach nar., lecz tworzą ponadnar. frakcje (grupy) wg klucza polit.; po wyborach V 2014 do P.E. VIII kadencji działa w nim 7 grup (frakcji) i grupa posłów niezrzeszonych; największą jest frakcja Europejskiej Partii Ludowej (chrześcijańscy demokraci), która skupia deputowanych z partii chadeckich i konserwatywnych, po niej Postępowy Sojusz Socjalistów i Demokratów (deputowani z partii socjaldemokr.), następnie Eur. Konserwatyści i Reformatorzy (narodowi konserwatyści, przeciwnicy silnej integracji), Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy (liberałowie i centryści popierający integrację eur.), Zjedn. Lewica Eur.–Nordycka Zielona Lewica (komuniści i lewica socjalist.), Zieloni–Wolne Przymierze Eur., Europa Wolności i Demokracji (liberałowie i konserwatyści, eurosceptycy). Obrady plenarne P.E. odbywają się w Strasburgu (sesje zwyczajne) lub w Brukseli (sesje nadzwyczajne); Sekretariat Generalny P.E. ma siedzibę w Luksemburgu.

Strasburg, siedziba Parlamentu Europejskiego